Kernwapens: onmenselijke verwoesters

Het is 6 augustus 1945. De wereld ziet voor het eerst de allesvernietigende kracht van kernwapens. Meer dan 210.000 burgers kwamen om het leven. Nu, bijna tachtig jaar later, zijn in Hiroshima en Nagasaki de gevolgen van de atoomaanval nog steeds merkbaar.

Anno nu zijn kernwapens tot duizend keer sterker dan de bommen van 1945. En hoewel er minder kernwapens zijn dan net na de Koude Oorlog, is het gevaar nog niet geweken. Sterker nog, sommige landen investeren flink in de modernisering van kernwapens.

Waarom zijn we beter af zonder kernwapens?

De wereld zou een stuk beter af zijn zonder nucleaire wapens. Hier zijn vijf redenen waarom:

1. Kernwapens maken geen onderscheid tussen burgers en strijders. Bij een kernexplosie worden alle mensen in de wijde omgeving geraakt. Een kernwapen is zo krachtig dat het geen verschil kan maken tussen militaire doelen en burgers.
2. De gevolgen blijven jarenlang merkbaar. Een kernaanval treft ook toekomstige generaties. Meer dan zeventig jaar na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki worstelen nog altijd 390.000 mensen dagelijks met de nasleep van die aanvallen. Ze krijgen kanker en hun kinderen worden geboren met genetische mutaties.
3. Hulpverlening is vrijwel onmogelijk na een kernaanval. Zelfs ervaren hulporganisaties als het Rode Kruis kunnen weinig doen na een kernaanval. De explosie verwoest de infrastructuur en door de straling kunnen hulpverleners niet dichtbij komen.
4. Een beperkte nucleaire oorlog bestaat niet. Ook bij een ‘kleine’ kernoorlog hebben de explosies gevolgen voor de hele wereld. Gigantische hoeveelheden roet komen in de dampkring terecht. Daardoor komt minder zonlicht aan op aarde. Dat betekent dat temperaturen flink dalen, oogsten mislukken, mensen massaal op de vlucht slaan of omkomen van de honger.
5. Het bestaan van kernwapens vormt op zichzelf al een bedreiging. Een storing, ongeluk, cyberaanval, vals alarm of verkeerd geïnterpreteerde informatie kunnen al leiden tot een nucleaire ramp.

Kernwapens en de neutraliteit van het Rode Kruis

Het Rode Kruis is voor een algeheel verbod op kernwapens. Kernwapens voldoen niet aan de regels van het humanitair oorlogsrecht.

Het Rode Kruis is altijd neutraal. Dit is dan ook geen politiek standpunt. We nemen het hiermee op voor de mogelijke slachtoffers van een kernwapenaanval. De gevolgen voor hen zijn zó groot dat een verbod op deze nucleaire wapens nodig is.

Wetten en regels over kernwapens

In de loop van de jaren zijn er meerdere verdragen getekend over het gebruik van kernwapens. Een van de belangrijkste is het Non-Proliferatieverdrag van 1968. Daarin staat dat slechts vijf landen (de Verenigde Staten, Rusland, China, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk) kernwapens mogen bezitten. Zij zijn verplicht om hun arsenaal te verminderen en mogen kennis en materialen voor het maken van kernwapens niet verspreiden. Een aantal andere landen hebben het Non-Proliferatieverdrag niet ondertekend en bezitten op dit moment ook kernwapens.

In 2017 kwam er een nieuw internationaal verdrag. Hiermee is de eerste stap gezet naar een algeheel verbod op kernwapens. Nucleaire wapens zijn namelijk de enige massavernietigingswapens die nog niet verboden zijn.

Humanitair oorlogsrecht

Een verbod op kernwapens krijgen is ingewikkeld en duurt lang. Maar er zijn ook andere internationale regels die het gebruik van kernwapens verbieden.

Het humanitair oorlogsrecht (HOR) is het internationaal recht dat gaat over oorlogsvoering. Het is bedoeld om de schadelijke gevolgen van oorlog zoveel mogelijk beperken. Kernwapens voldoen om verschillende redenen niet aan het humanitair oorlogsrecht:

1. Beginsel van militaire noodzaak en humaniteit

In een gewapend conflict mag je op militairen van de vijand schieten. Maar het is verboden om daarvoor wapens te gebruiken die overbodig letsel of onnodig leed veroorzaken. Je moet het doden of verwonden van de vijand vermijden als dat kan.

Kernwapens hebben ernstige medische gevolgen voor burgers én vijandelijke strijders, ook generaties na de inzet van het wapen. Kernwapens veroorzaken dus altijd overbodig letsel en onnodig leed.

2. Beginsel van onderscheid

Alle partijen in een gewapend conflict moeten altijd onderscheid maken tussen burgers en strijders, en burgerobjecten en militaire doelen. Alleen militairen en militaire doelen mogen worden aangevallen. Bij een kernaanval is het vrijwel onmogelijk om dit onderscheid te maken.

3. Beginsel van proportionaliteit

Soms is het bij een militaire aanval niet te voorkomen dat er burgerslachtoffers vallen. Maar bij een aanval mogen het aantal burgerdoden en de schade aan burgerobjecten nooit groter zijn dan wat gerechtvaardigd is door het militaire doel.

Bij elke militaire operatie moet je dus kiezen voor de middelen en methoden die de minste burgerlevens eisen en de minste schade aan burgerobjecten veroorzaken. Bij een kernaanval komen zoveel burgers om dat je dit nooit kunt rechtvaardigen voor een militair doel.

4. Humanitaire toegang

Bij een conflict moeten hulpverleners snel en ongehinderd doorgang hebben, zodat ze de mensen kunnen helpen die dat nodig hebben. Door de dodelijke straling na het gebruik van een kernwapen is dit onmogelijk.

5. Omvangrijke, langdurige en ernstige schade aan het milieu

In een conflict mogen de strijdende partijen geen middelen gebruiken die omvangrijke, langdurige en ernstige schade aan het milieu kunnen toebrengen. Kernwapens hebben ernstige gevolgen voor het milieu.

Daarnaast is het verboden om objecten aan te vallen die onmisbaar zijn voor het overleven van de burgerbevolking, zoals landbouwgebieden. Dit is bijna niet te vermijden bij een kernaanval.