Een toilet delen met honderden onbekenden is niet bepaald een feestje. Maar als dat toilet ook nog eens in een donker hoekje van een vluchtelingenkamp staat, dan voel je je als vrouw al helemaal niet op je gemak. Of als de muur ondertussen wordt opgegeten door geiten. Daarom bouwen we op steeds meer plekken vrouw- en kindvriendelijke toiletten. Marij Zwart, adviseur water en hygiëne bij het Rode Kruis, vertelt.
Zeg Marij: een wc, is dat nou zo belangrijk?
Absoluut! Als er geen goed toilet is, doen veel mensen hun behoeften buiten. Hierdoor kunnen makkelijk waterbronnen besmet raken. Als er dan veel mensen dichtbij elkaar leven, kunnen ziektes als cholera uitbreken.
Het Rode Kruis helpt daarom mensen op veel plekken in de wereld met het bouwen van toiletten. Denk bijvoorbeeld aan vluchtelingenkampen in Oeganda, Soedan en Bangladesh, maar ook op scholen in Ivoorkust en Malawi.
Ook geven we wereldwijd veel voorlichting, we leggen dan bijvoorbeeld uit hoe mensen hun eigen veilige toilet kunnen bouwen met lokale materialen, en stellen bouwmateriaal beschikbaar. Jaarlijks bereiken we zo’n 69,1 miljoen mensen met hulpverlening rondom water, sanitatie en hygiëne.
En is iedereen altijd blij met die toiletten?
Helaas zagen we op sommige plekken dat vrouwen de toiletten niet of weinig gebruiken. Die lijken er dus niet zo blij mee te zijn. Ook Oxfam stelde dat probleem onlangs vast: uit hun onderzoek bleek zelfs dat 40% van de vrouwen geen gebruikmaakt van noodhulptoiletten!
Veel vrouwen voelen zich niet veilig om naar het toilet te gaan. Het staat dan bijvoorbeeld in een donker hoekje van een vluchtelingenkamp, waar veel alleenstaande mannen zijn. Seksuele intimidatie ligt dan op de loer. Ook kunnen de deuren soms niet van binnenuit op slot, zijn de toiletten erg vies en er kan nog weleens ongedierte zijn zoals schorpioenen of slangen. Al met al niet echt een pretje om naar zo’n wc te moeten dus, en veel vrouwen doen hun behoefte dan alsnog ergens anders, op een onveilige of onhygiënische manier. Ook zijn er vrouwen en meisjes die hun behoefte ’s nachts ophouden, wat heftige gevolgen kan hebben voor de gezondheid.
Hoe zorgen we dat ook vrouwen voortaan veilig naar de wc kunnen?
De oplossing is eigenlijk vrij simpel: we vragen de vrouwen wat ze willen. Eerder vroegen we dit ook wel, want bij hulpverlening vragen we de gemeenschap altijd waar ze behoefte aan hebben. Alleen in veel gevallen voerde het gezinshoofd dan het woord, en dat is meestal de man. Mannen hebben niet altijd oog voor wat vrouwen nodig hebben om zich veilig te voelen. Daarom vragen we voortaan altijd aan alle gebruikersgroepen wat ze willen. Dat kunnen dus vrouwen zijn, maar ook kinderen of gehandicapten.
Zijn er grote verrassingen als je samen met vrouwen of kinderen een wc ontwerpt?
Soms wel. Zo hebben we bijvoorbeeld in Malawi toiletten gebouwd voor scholen. We gingen er altijd vanuit dat mensen privacy willen op de wc, maar kleine meisjes bleken zo’n ‘donker en eenzaam wc-hokje’ best eng te vinden. Zij wilden liever een lichte en open ruimte met gedeelde urinoirs . Daar hebben we dus voor gezorgd.
Verder hadden mannen op veel plekken alleen verzocht om een slot op de buitenkant van de wc te installeren. Het idee is dan dat je een toilet afsluit zodat het alleen door een bepaalde groep mensen kan worden gebruikt. Maar voor veel vrouwen is het wel zo prettig als de deur van binnenuit op slot kan. Ook dat is dus aangepast.
Waren alle verzoekjes van de vrouwen zo verrassend?
Nee hoor, sommige dingen zijn heel logisch, maar kun je alleen weten als je met de gebruikers praat. Zo bleek voor veel vrouwen de locatie van de wc niet prettig. Donkere hoekjes van vluchtelingenkampen kunnen voor vrouwen heel gevaarlijk zijn. We hebben ze daarom op andere plekken gebouwd en meer lampen geïnstalleerd. Ook bleek dat veel vrouwen het niet fijn vinden als iemand hen de wc ziet ingaan of uitkomen. Daarom hebben we de ingang van wc’s op veel plekken afgeschermd.
En tot slot hebben we onlangs een aanpassing gedaan die wel heel erg logisch was: de muren van wc’s bij een vluchtelingenkamp in Soedan waren gebouwd van gedroogd riet. Maar ’s nachts bleken er geiten in de buurt rond te lopen, en die aten de muren vrolijk op! We hebben de wanden daarom toch maar van ijzeren platen gemaakt.
Wereldwijd in actie voor mensen in nood
Het Rode Kruis staat wereldwijd klaar voor mensen die hulp nodig hebben. We zorgen voor toiletten en drinkwater, maar ook voor bijvoorbeeld voedsel, medische hulp en psychosociale ondersteuning. Want waar ter wereld je ook bent: zie je het Rode Kruis, zie je hulp.
