Haaglanden
Word vrijwilliger Doneer

Alles over oorlogsrecht tijdens het HOR-congres

Geplaatst op 30 december 2022

Het Rode Kruis organiseerde op 3 en 4 november 2022 het HOR-congres. Hoe bescherm je burgers als een stad gebombardeerd wordt? Welke invloed heeft klimaatverandering op conflicten? En wat als we in de ruimte oorlog gaan voeren, wat is dan het Humanitair Oorlogsrecht?

Als communicatie coördinator voor Rode Kruis Haaglanden meld ik mij stipt op tijd op de eerste dag bij Amare, waar het congres gehouden wordt. Erevoorzitter Prinses Margriet, in 1966 begonnen als Rode Kruis Helpster 1e klas, opent het congres met inspirerende woorden. Ook directeur Marieke van Schaik en Robert Mardini, directeur-generaal van het ICRC, nemen het (openings)woord.

Oorlogsrecht in de ruimte

Ik ontmoet twee Rode Kruis-vrijwilligers die een ticket wonnen, ook zij zijn onder de indruk en vinden de besproken materie zeer te moeite waard. De drukst bezochte sessies gaan over het gebruik van autonome wapensystemen en de vraag ‘Hoe pas je Oorlogsrecht in de ruimte toe?’

Beschermde, speciale objecten in de ruimte in het kader van HOR: onze eigen Rode Kruis satelliet?

Wanneer ruimtevaarders in handen van de tegenpartij vallen; zijn dat dan ook krijgsgevangenen of geldt er in dat geval een (afwijkend) ruimterecht? En wat te doen met de nieuwe technologie, kunstmatige intelligentie (AI) en autonome wapens? Om te ervaren hoe het is om door oorlogsgebied te lopen, demonstreert Issam Naime een ICRC VR training.

ICRC VR training door Issam Naime
Prof. dr. Marten Zwanenburg over de relatie tussen HOR, technologie en mens

Wat is de relatie tussen HOR, technologie en mens, vraagt Prof. dr. Marten Zwanenburg zich af. Zijn podcast over Oorlogsrecht in de ruimte is te beluisteren op Spotify. Een ander heet hangijzer is de verstedelijking.  Het vechten in verstedelijkt gebied vergroot risico’s voor burgers. Voldoen de huidige regels in geval van het gebruik van explosieve wapens, of een belegering met (opzettelijke) uithongering?

Het milieu is een burgerobject in het Oorlogsrecht

En wat te denken van de gevolgen voor het milieu. Dat is een burgerobject, in het Oorlogsrecht. Er is ook een driedelige verdiepende training voor HOR-vrijwilligers, verspreid over beide congresdagen. De eerste training, ‘Een verdieping in de basisregels van de Verdragen van Geneve en de Aanvullende Protocollen’, wordt gegeven door Dr. Nele Verlinden, jurist bij het Internationale Comité van het Rode Kruis.

Training voor HOR-vrijwilligers door Dr. Nele Verlinden

‘Is 1 mens + 1 huis + 1 hond gelijk aan 1 tank?’

Arjen Vermeer, expert op het gebied van militarisering van de ruimte, vertelt in een drukbezochte lezing over wat er nu eigenlijk gaande is in de ons omringende ruimte, en wat dat voor ethische en juridische dilemma’s oplevert. Arjen geeft ook de tweede HOR Training ‘Middelen en methoden’, met interessante kwesties zoals: ‘Is 1 mens + 1 huis + 1 hond gelijk aan 1 tank?’ Wat vind jij?

De laatste sessie die ik bijwoon maakt op mij de meest indruk. ‘Trauma en geweld: psychosociale hulp in oorlogssituaties’ door Andrea Walraven en Renet van der Waals. Andrea vertelt hoe vrijwilligers bij haar werk in Duitsland anders getraind moesten worden tijdens de eerste golf vluchtelingen uit de Oekraïne. Er is behoefte aan de kennis hoe je als vrijwilliger vooral praktisch en rationeel hulp kunt geven, om niet te verzanden in emoties.

‘Paniek is besmettelijk maar rust ook’ zegt Andrea Walraven

Er is behoefte aan goede vrijwilligersbegeleiding, zodat groepen (vluchtelingen) elkaar niet verder belasten tijdens bijvoorbeeld groepsgesprekken. Het is belangrijk trauma-reacties van vluchtelingen te normaliseren.  Vaak worden woorden verkeerd gebruikt en toegepast, ‘Een bom voor de deur is geen crisis’. (maar wat dan wel?)

‘Psychosociale nood is een barst in ons systeem’ 

Mentale gezondheid na trauma: 22% wordt ziek.  En dus, zo stelt Andrea, is 78% weerbaar. ‘Dat laatste benoemen versterkt, laten we ook het woord slachtofferhulp afschaffen. Alle onderzoeken ondersteunen dat het werkt weerbaarheid te versterken.’ 

De taal die we aan trauma geven is Westers. Er is een meer culturele blik op trauma nodig: kijk wat de ander nodig heeft. Zonder labelen. Help de ander, niet jezelf (vanuit machteloosheid helpen je eigen gevoel te verzachten). Eigen regie versus machteloosheid. Het niet voor iemand doen, maar kom – als hulpverlener – langszij: diegene moet het zelf doen. Zo komen mensen weer in beweging.

Andrea: ‘We hebben onze eigen missie: de kinderen van morgen zo goed mogelijk helpen zichzelf te kunnen helpen’

Na deze sessie is mijn spanningsboog op, en sla ik de HORrel (borrel) op dag twee over. Ik wil alles eerst even laten bezinken. Wat een indrukken heeft dit congres achter gelaten. Ik ben dankbaar voor de kans het congres van dichtbij te mogen volgen. Ook ICRC-directeur Robert Martini ontmoeten in informele setting op het verenigingskantoor was een fijne aangelegenheid.

Directeur Rode Kruis Marieke van Schaik met Robert Mardini (ICRC)

Wil jij meer weten over Oorlogsrecht? We hebben op onze website Humanitair Oorlogsrecht uitgelegd.

Gastles over het Humanitair Oorlogsrecht (HOR)

Ben je benieuwd naar de regels die gelden tijdens een gewapend conflict? Of wat de invloed van het oorlogsrecht is op de basisbehoeften van mensen? De voorlichters van het Rode Kruis komen graag langs bij jou op school om een gastles te geven.

Meest recente berichten