Voor een brand zijn in ieder geval drie zaken nodig:

1. Zuurstof: in de buitenlucht is er uiteraard veel zuurstof aanwezig. Als er ook nog eens veel wind staat, kan het vuur extra fel gaan branden en zich sneller verspreiden.
2. Brandstof: bij natuurbranden bestaat de brandstof vooral uit vegetatie, zoals bos, gras of heide. Als de natuur uitgedroogd is, is deze brandstof extra vatbaar voor het vuur.
3. Een ontstekingsbron: om daadwerkelijk een brand te laten ontstaan, moet het vuur ontstoken worden. Dit kan op natuurlijke wijze gebeuren, bijvoorbeeld door een blikseminslag. Maar natuurbranden worden ook vaak ontstoken door menselijk handelen. Dat kan expres gebeuren, maar ook per ongeluk gaan. Denk dan bijvoorbeeld aan een barbecue die uit de hand loopt.

Hoe groot een brand wordt en hoe hij zich gedraagt, is van veel dingen afhankelijk. Denk aan wind, temperatuur, regen, luchtvochtigheid, het soort bomen en planten in een gebied, hoe heuvelachtig het terrein is, het type bodem, de aanwezigheid van water in de omgeving, enzovoort.

Hoe groot een brand wordt en welke richting hij uitslaat, is van veel dingen afhankelijk. Denk aan wind, temperatuur, regen, luchtvochtigheid, het soort bomen en planten in een gebied, het terrein (heuvels of plat), het type bodem, de aanwezigheid van water in de omgeving, enzovoort.

Bosbrand of natuurbrand?
‘Natuurbrand’ is de verzamelnaam voor alle soorten branden in de natuur. Dat kan een bosbrand, maar bijvoorbeeld ook een veenbrand of heidebrand zijn. Op deze pagina hebben we het meestal over bosbranden, omdat die in de recente geschiedenis de meeste verwoesting hebben aangericht.

Niet elke bosbrand of natuurbrand is per definitie slecht. Een kleine brand in het bos kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat takken, gras en struiken op de grond worden verbrand. Hierdoor komt er weer zon bij de bodem en ontstaat ruimte voor nieuwe planten. Sommige bomen en planten hebben zelfs vuur nodig om zich voort te kunnen planten; ze laten hun zaden pas vallen bij extreme hitte. Op sommige plekken steken bosbeheerders zelf kleine, gecontroleerde branden aan om zo dood materiaal te verwijderen en grotere, ongecontroleerde branden te voorkomen.

De situatie wordt gevaarlijk als branden groter en heter worden, en niet meer gecontroleerd kunnen worden. Natuurbranden kunnen dan grote gevolgen hebben voor mensen, dieren en de natuur.

• Dorpen worden in een mum van tijd verzwolgen door het vuur en soms moeten veel mensen hun huis verlaten.
• De rook die vrijkomt, kan op grote afstand van de brand nog gezondheidsrisico’s opleveren.
• Mensen kunnen trauma’s ervaren door de branden. De impact van branden op de mentale gezondheid werd onder andere duidelijk tijdens de grote bosbranden in Australië in 2019.
• Vee dat niet op tijd wordt geëvacueerd, komt om. Hierdoor valt ook het levensonderhoud van mensen weg.
• Ook andere dieren die niet op tijd wegkomen, overlijden.
• In heuvelachtige gebieden kan een groter risico ontstaan op aardverschuivingen en modderstromen. Dit gebeurt vooral in natte winters na het brandseizoen. Doordat bomen en planten zijn verbrand, houden ze de bodem niet meer vast en gaat deze schuiven.
• Branden kunnen een blijvende impact hebben op ecosystemen, rivieren, meren, enzovoort. Het as en de giftige stoffen die vrijkomen als dingen verbranden, kunnen bijvoorbeeld in het water terechtkomen. Mensen zijn daar weer van afhankelijk voor hun levensonderhoud.