Noodhulpteams (NHT’s) oefenen regelmatig levensechte noodsituaties. Zo was er laatst een oefening in Arnhem, waarbij teams hielpen bij een brand op een boot waar asielzoekers gehuisvest zijn. Maar een oefening met Defensie, en dan ook nog drie dagen lang, dat is uniek en toch wel heel anders: “We kregen te maken met gewapende mensen die ook schoten losten. Best heftig.”
Henri Ester, eerstehulpverlener in De Graafschap en teamleider van het Noodhulpteam Noord- en Oost-Gelderland en Sanneke van Kernebeek, eerstehulpverlener in Berkelland en lid van het hetzelfde NHT, waren twee van de gelukkigen die mee mochten doen aan deze bijzondere oefening. Waarom zij werden uitverkoren? Dat ging zo: “Vanuit het district werd een beperkte uitvraag gedaan binnen de NHT’s of we wilden meewerken aan een driedaagse oefening met Defensie. Die kwam ook bij mij binnen,” vertelt Henri. Hij hoefde er niet lang over na te denken: hij was ‘in’. Ook Sanneke was direct enthousiast: “Of ik die drie dagen een probleem vond? Nou, ik ben fervent Rode Kruiser en ik had nog veel vakantiedagen over. Dus nee, dat was helemaal prima.”
Vertrouwelijk
Dat het Rode Kruis aan de oefening mocht deelnemen is speciaal, het was al lange tijd niet voorgekomen. Sanneke: “Het was vooraf een vertrouwelijke inzet, we mochten er niet over praten met familie en collega’s. Deelnemende militairen mochten namelijk niet weten wat ze te wachten stond. Dan weet je wel dat het niet zomaar iets is.”
Schoten
De Rode Kruisers die zich aanmeldden voor de driedaagse oefening hadden geen idee waar ze aan begonnen. Pas het weekend ervoor werden ze gebriefd – en dan nog heel summier. Dat kon ook niet anders, omdat de oefening een levende verhaallijn had. Dat betekent dat een scenario niet vaststaat, maar dat het verhaal verder gaat en het scenario dus steeds verandert.
Wat de deelnemers hoorden bij de eerste briefing was best pittig. Want tijdens de oefening waren oorlogssituaties de casussen. Henri: “Het voelde toch heel dreigend. Op De Harskamp hoor je steeds wel schoten, maar dat is verder af. Nu kregen we tijdens de oefening te maken met gewapende mensen die soms ook schoten losten. Losse flodders weliswaar, maar dat is toch best heftig.”
Sanneke was best wel onder de indruk toen ze met de casussen geconfronteerd werd. “Ik sta niet snel met m’n mond vol tanden. Maar toen we voor de eerste casus stonden, ja, toen was ik wel even stil,” vertelt ze. Ook Henri moest er even in komen: “De eerste vijf minuten dacht ik wel even: wat gebeurt hier? Maar dan schiet je meteen in de actie.”
Verschillende scenario’s
Tijdens de oefening kwamen verschillende scenario’s aan bod. Zo was er een casus waarbij de Rode Kruisers op bezoek gingen bij gevangenen. Ze moesten er zien achter te komen of die goed behandeld werden door de politie. Sanneke: “Het was levensecht, maar toch houd je in je achterhoofd dat het een oefening is. En dan ga je het gewoon maar aan.”
In een andere casus moest het Noodhulpteam gevluchte burgers opvangen naast een veldhospitaal. De militairen droegen de gevluchte burgers, die niet in het hospitaal behandeld hoefden te worden, over aan het Rode Kruis. Henri:“ Dat betekent dat je moet bedenken hoe je slachtoffers opvangt. Je moet ze beschutting bieden, eten. Gelukkig hebben we een groep mensen die weet wat ze moeten doen.” Sanneke vult aan: “We zijn heel hecht met elkaar als team, we kennen elkaars kwaliteiten en valkuilen.”
Snel schakelen
Beiden zijn ze het erover eens dat deze oefening een prachtige kans was om situaties te spelen die je normaal gesproken niet oefent. Sanneke: “Het was geweldig, we mochten met alles meekijken; alle vragen stellen die we hadden. De samenwerking was fantastisch. Ik heb vol verwondering gekeken.” Henri: “Het is altijd goed om te oefenen met andere organisaties. En helemaal met Defensie, die werkt echt op een andere manier. Het was heel bijzonder om mee te maken. Ik had het voorrecht om op één dag drie keer hetzelfde scenario te spelen. Zo zie je hoe eenheden op verschillende manieren omgaan met situaties. Ze maken andere keuzes. Tijdens deze oefeningen leer je heel snel schakelen en dat is en blijft een leerpunt.”
Wat hieraan vooraf ging
Dat NHT’ers van het Rode Kruis een rol mochten spelen bij deze oefening kwam niet uit de lucht vallen. Er zijn goede contacten tussen team Humanitair Oorlogsrecht van de afdeling Juridische Zaken van het Rode Kruis, en Defensie. Niet in de laatste plaats omdat het Rode Kruis hoeder is van het humanitair oorlogsrecht.
Defensie vroeg team Humanitair Oorlogsrecht of zij een training wilden verzorgen op dit thema. Jan Tijmen Ninck Blok van dit team verzorgde deze training samen met een militair jurist. En hij werd betrokken bij het vormgeven van de scenario’s die aan bod zouden komen bij de oefening. Ook spraken zij samen af dat het Rode Kruis de ‘acteurs’ zou leveren – echte hulpverleners die echte hulpverleners spelen. En zo geschiedde!
Het Rode Kruis organiseert op verzoek gastlessen over het Humanitair Oorlogsrecht. Kijk voor informatie en aanvragen op: