Gelukkig, niemand hoeft voorlopig meer in de kou te slapen op de velden bij Ter Apel. Maar dat wil niet zeggen dat de problemen in de asielopvang in Nederland met het nieuwe bestuursakkoord zijn opgelost. De onmenselijke situatie is alleen verplaatst, schrijft Marieke van Schaik, directeur van het Nederlandse Rode Kruis.
Door Marieke van Schaik
“Natuurlijk, er spreekt hoop uit de bestuurlijke afspraken van 26 augustus over de asielopvang in Nederland. Er komt een robuuster systeem om asielzoekers op te vangen, en de mensen buiten de hekken van Ter Apel hebben eindelijk een slaapplek gekregen. Geen mensen meer die onzekere nachten doorbrengen op een vervuild grasveld. Niemand meer zonder dak boven het hoofd, warme douche of schoon toilet.
Maar de afspraken in het akkoord zijn slechts een begin. Want op veel locaties waar asielzoekers nu worden opgevangen, moet nog heel wat gebeuren voordat ze voldoen aan de minimale humanitaire standaarden. Ieder mens dat om bescherming vraagt, heeft het recht om op een menselijke manier de asielprocedure af te wachten. Denk daarbij aan een fatsoenlijk bed, een gezonde maaltijd, veilig douchen achter een deur die op slot kan, een dokter kunnen bezoeken als er iets mis is, en een luisterend oor om heftige gebeurtenissen te kunnen verwerken.
– Marieke van Schaik, directeur Nederlandse Rode Kruis
Problemen tussen bakstenen
Het is dan wellicht geen grasveld in Oost-Groningen, maar ook tussen de bakstenen muren van veel noodopvanglocaties voor asielzoekers is het verblijf een hele uitdaging. Op veel locaties zijn de voorzieningen ver onder de maat. Dit komt doordat veel van die sporthallen en buurthuizen ooit beoogd zijn als crisisnoodopvanglocaties om mensen op te vangen na bijvoorbeeld een overstroming, voor maximaal drie dagen.
In het geval van langdurig verblijf op deze plekken ontstaan nare situaties. Zo zien we bijvoorbeeld dat kinderen lange tijd moeten verblijven tussen massa’s mensen in sporthallen, zonder daglicht. Ook zien we locaties waar mensen te weinig ruimte hebben: in kamers die bedoeld zijn voor vier personen, slapen negen mensen.
Daarnaast is er op veel opvanglocaties behoefte aan betere toegang tot medische zorg. En doordat mensen te dicht op elkaar leven en zich niet goed kunnen wassen en verzorgen, breken regelmatig infectieziekten uit als schurft, mazelen, corona en zelfs apenpokken. Ook mentale ondersteuning ontbreekt vaak, terwijl veel vluchtelingen een traumatische tijd achter de rug hebben.
Het dreigt normaal te worden
Het is erg zorgelijk dat deze onmenselijke situaties met het nieuwe bestuursakkoord “normaal” dreigen te worden. In het akkoord staat namelijk dat “het Rijk accepteert dat gemeenten locaties gebruiken die niet voldoen aan de normale standaarden (minimale voorwaarde: wel veilig en hygiënisch)”. Daarmee lijkt Nederland te accepteren dat mensen maandenlang in een volle hal op een veldbed verblijven, met nauwelijks medische hulp, privacy, mentale steun of perspectief.
“Het is niet ‘de crisis in Ter Apel’, er is een landelijke opvangcrisis”
– Marieke van Schaik, directeur Nederlandse Rode Kruis
Menselijkheid is geen handelswaar
Het afgelopen jaar is steeds een stapje achteruit gezet bij het opvangen van asielzoekers. Van mensen die op stoelen moesten slapen in de wachtkamer van de IND, naar honderden mensen op een grasveld bij Ter Apel. Stukje bij beetje zagen we dat minimale standaarden werden losgelaten en de opvang die Nederland nu biedt, bevindt zich nog altijd op een glijdende schaal. We mogen niet accepteren dat we langzaam onze standaarden op het gebied van menselijkheid loslaten omdat we het politiek en bestuurlijk niet voor elkaar krijgen.
Menselijkheid voorop
Het is tijd om de menselijkheid weer voorop te zetten bij de asielopvang. De afgelopen weken werd vaak gesproken van ‘de crisis in Ter Apel’, maar die term is misleidend. De crisis beperkt zich niet tot een grasveld voor een centrum in oost-Groningen: er is een landelijke opvangcrisis die grotendeels binnen de muren plaatsheeft. Die is pas opgelost als we álle mensen die om bescherming vragen, op een humane wijze opvangen.
Wat doet het Rode Kruis?
Het Rode Kruis helpt bij de opvang van asielzoekers in Nederland. Onze vrijwilligers ondersteunen op tientallen locaties als gastheer of -vrouw, verlenen EHBO en bieden een luisterend oor.
