Dankzij Lobke durven vrouwen in Cox’s Bazar nu naar de wc te gaan

Lobke de Pooter werkt als sanitatie-expert in Cox’s Bazar, ook wel bekend als het grootste vluchtelingenkamp ter wereld. ‘In Nederland vergeet je makkelijk dat dit soort ellende bestaat’.

Deze week is het twee jaar terug dat meer dan 700.000 mensen van Rakhine, een deelstaat in buurland Myanmar, naar Cox’s Bazar in Bangladesh trokken op de vlucht voor oplaaiend geweld. Zij voegden zich bij de 300.000 vluchtelingen uit Myanmar die al in Cox’s Bazar bivakkeerden, want het is al lang onrustig  in Rakhine.

In de vluchtelingenkampen in Cox’s Bazar wonen inmiddels dus meer dan een miljoen mensen. In sommige delen, in het grootste kamp Kutupalong-Balukhali bijvoorbeeld, leven naar schatting 60.000 vluchtelingen op één vierkante kilometer. Ter vergelijking: in Amsterdam, toch ook niet bepaald dunbevolkt, wonen gemiddeld 6.000 mensen per vierkante kilometer.

“Het vluchtelingenkamp waarin ik werk, was eerst bos. Dat is allemaal gekapt om plek te maken voor de tenten”, vertelt De Pooter, een Zeeuwse sanitatie-deskundige die in augustus vorig jaar namens het Rode Kruis in Cox Bazar aan de slag ging. Eerder werkte ze in de sloppenwijken van de Bengaalse hoofdstad Dhaka.

Lobke de Pooter: “Iedereen in mijn team is gemotiveerd om de situatie in het kamp te verbeteren.” 

De Pooter leidt een team dat bestaat uit twee Bengaalse ingenieurs en vijftig vluchtelingen uit het kamp waarin ze werkt. “Wij bouwen en onderhouden latrines (openbare toiletten) en wasruimtes, zuiveren slib, leggen riolering aan en zorgen voor schoon drinkwater. Mooi werk. Iedereen is heel gemotiveerd om de situatie in het kamp te verbeteren.”

Waarom zijn sanitaire voorzieningen in een vluchtelingenkamp zo belangrijk?
“Omdat de mensen anders niet naar de wc kunnen. De meisjes en vrouwen in de kampen gaan bijvoorbeeld vaak de hele dag niet naar de wc en dat is slecht voor de gezondheid.”

Waarom gaan ze niet?
“Omdat de oorspronkelijke wc’s vaak niet meer zijn dan gaten in de grond, afgedekt met bamboe en plastic. Dit gebrek aan privacy werkt seksueel misbruik en intimidatie in de hand. Behalve voor meer veiligheid zorgt een goede wc ook voor een groter gevoel van eigenwaarde. Inmiddels hebben we per twintig bewoners één wc neergezet. En ons team haalt de wc’s ook leeg. Anders komt alle plas en poep in de omgeving terecht en daar kun je ziektes als cholera van krijgen.”

Hoe groot is het kamp waarin jij werkt?
“Heel groot. Wanneer je met een auto de hele weg afrijdt die dwars door het kamp loopt, zie je een half uur lang alleen maar tenten links en rechts. Het voelt als een soort stad. Het is opgedeeld in kleinere gebieden, een soort wijken, die allemaal een nummer hebben. Ik werk nu bijvoorbeeld in nummer 18, waar tussen de twintig- en dertigduizend mensen wonen. Al die wijken hebben een overheidsvertegenwoordiger die in charge is.”

Hoe is de gemoedstoestand van de bewoners?
“Eigenlijk zijn de meesten hoopvol en positief. Iedereen wil terug naar Myanmar. Ze denken ook binnenkort terug te gaan. Dat vind ik wel een beetje treurig, want ik denk niet dat dat heel snel gaat gebeuren. Afgelopen weekend waren hier grote demonstraties om de overheid in Myanmar, de Bengaalse overheid en de internationale gemeenschap op te roepen  de mensen in Cox’s Bazar niet te vergeten. Dat was precies twee jaar na de grote exodus.”

Waarom wil je dit werk graag doen?
“Omdat je echt het verschil kunt maken. Wat mooi is: ons project is gebaseerd  op de mensen in het kamp. De vijftig die in ons team werken, hebben we een jaar lang getraind en nu kunnen ze de projecten die wij uitvoeren zelf runnen. Vanaf volgende week krijgen ze, op initiatief van het Rode Kruis, ook Engelse les. De meesten zijn ongeletterd omdat ze in Myanmar nooit de kans hebben gekregen om naar school te gaan.”

Waar gaat het geld dat de mensen doneren nog meer heen?
“Naar een groot Rode Kruis-ziekenhuis waar veel mensen naartoe komen en waar bijvoorbeeld hygiënepakketten worden uitgedeeld. Daar zit een tandenborstel in en al het andere wat je nodig hebt voor persoonlijke verzorging. Ook zorgt het Rode Kruis voor tenten. Wanneer er aardverschuivingen en overstromingen zijn, zoals afgelopen juli, mobiliseert het Rode Kruis rampenbestrijdingsteams om de mensen te helpen.”

Heeft een jaar in Cox’s Bazar je blik op de wereld veranderd?
“Toch wel ja. Hier zitten meer dan een miljoen mensen hutjemutje in vluchtelingenkampen te hopen dat ze weer terug kunnen naar hun eigen land. Vaak hebben ze verschrikkingen achter de rug. Als je in Nederland bent en je gewone leven leidt, is het heel makkelijk om te vergeten dat dit soort ellende bestaat.”