Hogeschool Saxion Enschede en het Rode Kruis werken al 3 jaar samen aan een uniek concept: eerstejaars leerlingen Social Work krijgen een aantal lessen van Rode Kruis-voorlichters en geven vervolgens zelf een les aan andere leerlingen. Het resultaat is steevast verrassend goed. Zo ook de les die Rafael en Aaron aan zo’n 30 mede-leerlingen geven—leerlingen van andere stromingen die geen Rode Kruis-voorlichting hebben gevolgd.
“Wapens versus Woorden, zegt dat iemand iets?”, zo opent Rafael de presentatie. “Dat je eerst moet praten voordat je schiet”, antwoordt een leerling. “Dat woorden soms ook een soort wapen zijn”, zegt een ander. De betrokkenheid zit er meteen goed in. Het filmpje dat vervolgens op het beeldscherm afspeelt, wordt ademloos bekeken. Je kan een speld horen vallen, een bijzondere ervaring met 30 achttien- tot eenentwintig jarigen in een klas. De woorden die het filmpje afsluiten, zetten iedereen aan tot nadenken: ‘Even wars have rules’.
Humanitair oorlogsrecht
Deze woorden leiden ook het thema van de presentatie in, het Humanitair Oorlogsrecht. Kort gezegd is het Humanitair Oorlogsrecht een verzameling afspraken die door alle landen wereldwijd zijn geadopteerd, waarmee regels voor oorlogsvoering zijn vastgesteld. Het Rode Kruis is de belangrijkste uitdrager van deze afspraken en zet zich in om dit waardevolle gedachtengoed zoveel mogelijk te verspreiden.
Indringend
“Hoe zeg je niet schieten in een oorlog?”, vervolgt Rafael, “Wat kan een oorzaak zijn van oorlog? Wat zijn beschermde gebouwen? Welke wapens ken jij die worden gebruikt in oorlogen?” Tien vragen worden afgewisseld met indringende filmpjes. De leerlingen doen heel actief mee. De open vragen nodigen hen uit tot nadenken; Rafael en Aaron bevragen de antwoorden die via mobiel worden opgehaald en op het beeldscherm verschijnen en zorgen zo voor een verdere verdieping van de stof. Het onderwerp raakt de jongeren, dat is overduidelijk.
Rode Kruis-voorlichters
Heel af en toe vullen de aanwezige Rode Kruis-voorlichters Peter en Marja, iets wezenlijks aan. Zo verduidelijkt Peter dat het woord onderscheid heel belangrijk is. Kan een wapen onderscheid maken tussen burgers en militairen, bijvoorbeeld. Zo niet, dan mag je het niet inzetten, denk aan anti-persoonsmijnen. Marja vult bij een vraag over oorlogstactieken aan dat verkrachting van vrouwen—uiteraard nooit toegestaan—veelvuldig ingezet wordt door strijdkrachten en dat de gevolgen voor de vrouwen immens zijn.
Oorlogsmisdaden
De afsluitende stelling ‘Ik weet nu de belangrijkste regels uit het Humanitair Oorlogsrecht’ beantwoordt iedereen, op een na, met ja. Maar die stelling komt niet eerder in beeld nadat er een gediscussieerd is over de vraag of het Humanitair Oorlogsrecht “niet slechts voor de bühne is”. “Nee, zeker niet”, geeft Marja aan, “Al tijdens een conflict onderzoeken diverse partijen mogelijke schendingen van het oorlogsrecht en verzamelen bewijzen. Op basis daarvan kunnen verantwoordelijken later worden berecht. Oorlogsmisdaden verjaren niet en het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft in de loop der jaren meerdere personen veroordeeld voor misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdrijven.”
Rafael (links op de foto) en Aaron (rechts op de foto) hebben hun presentatie in twee middagen voorbereid nadat ze drie lessen van Rode Kruis-voorlichters hadden gekregen. Behalve dat deze presentatie als maatschappelijke opdracht geldt binnen hun curriculum, beoordelen ze hun optreden achteraf als een hele leuke, nieuwe ervaring. De overige leerlingen hoeven we niet te vragen wat ze van de les vonden, zij deden tot het eind toe actief mee, dat zegt genoeg.
