Tekst: Annemarieke Hendriks
Meehelpen bij opvang en stimuleren zelfredzaamheid
Gemeenten en Veiligheidsregio’s kunnen het Rode Kruis oproepen als mensen opvang nodig hebben na bijvoorbeeld een brand, extreem weer of een ingestort pand. Die opvang wordt gedaan door vrijwilligers Bevolkingszorg. Een vrij onbekende tak van sport binnen het Rode Kruis, maar een belangrijk onderdeel van de noodhulp die het Rode Kruis biedt.
Frans Maatman is teamleider Bevolkingszorg/Ready2Help in IJsselland. Hij is ruim 32 jaar actief als vrijwilliger voor het Rode Kruis, waarvan ongeveer 15 jaar voor Team Bevolkingszorg. Gevraagd naar wat hem beweegt om dit te doen zegt hij: “Voor mij is met name de waardering die je krijgt van de slachtoffers en hun omgeving een belangrijke motivatie. Daar doe je het voor. Je helpt mee om ze goed op te vangen en helpt ze vervolgens om zichzelf zo goed mogelijk te redden.”
Frans heeft zich vele jaren ingezet als EHBO’er, dat waren vaak lange dagen, tot diep in de nacht. Hij werkte toen nog, en het kostte allemaal best veel tijd. Omdat hij wel actief wilde blijven is hij overgestapt naar bevolkingszorg. Op deze manier blijft hij betrokken. En, zo zegt hij, het is leuk dat je door het hele land ingezet kunt worden.
Inrichting locatie en eerste opvang
De organisatie van bevolkingszorg volgt de indeling van de Nederlandse Veiligheidsregio’s. Er zijn teams in de Veiligheidsregio’s Noord- en Oost-Gelderland, Gelderland-Midden en IJsselland. De eerste mensen die reageren vormen het eerste team, onder leiding van een teamleider. Deze groep richt samen met de gemeente de locatie in en zorgt voor de eerste opvang. Gemiddeld bestaat een team uit rond de acht personen, soms meer, soms minder, afhankelijk van de omstandigheden. Als een inzet langer gaat duren wordt het team afgelost door een nieuw team. Oproepen voor de inzetten gaan via je eigen telefoon. Dat kan dus ook (ver) buiten de eigen regio zijn. Je beslist zelf of je gehoor geeft aan de oproep.
Doelstelling is het inrichten van een opvanglocatie binnen één uur, daarna volgen verdere activiteiten, zoals het in kaart brengen van hulpvragen van de getroffenen en het hulpaanbod. Vaak gaat het om crisissituaties zoals bijvoorbeeld de opvang van mensen die door een brand hun huis uit moeten, of het opvangen van mensen die vanwege weersomstandigheden of problemen op het spoor niet meer naar huis kunnen.
Oefening, scholing en nascholing
Er is een verschuiving in de werkzaamheden van de Bevolkingszorgteams te zien. De opvang van vluchtelingen is de laatste twee jaar veel professioneler geworden. Het Rode Kruis springt daar wel regelmatig bij, maar minder dan voorheen. Team Bevolkingszorg heeft het nu redelijk rustig. Er wordt één of twee keer per jaar geoefend. Daarnaast is er twee keer per jaar een nascholing.
De oefeningen gaan met de tijd mee: zo is er geoefend met een schietpartij in een publieke omgeving, samen met brandweer, GGD en politie. En steeds vaker is er een samenwerking met psychosociale hulpverlening: pastoors, dominees en imams.
Voorwaarde om te kunnen meedraaien in de Bevolkingszorgteams is het volgen van de opleiding Bevolkingszorg (e-learning, twee lesavonden online en een assessment) en het hebben een certificaat Uitgebreide Eerste Hulp. Ieder jaar moet opnieuw een assessment gedaan worden om het certificaat Bevolkingszorg te behouden. Via de Rode Kruis Academie kun je daar het hele jaar op diverse locaties op inschrijven.
Empathisch vermogen en een luisterend oor zijn ook belangrijk. Je moet je kunnen inleven in de situatie van mensen die noodgedwongen hun huis uit moeten voor een aantal dagen en nachten. Het is ook van belang dat je de mensen die je helpt actief stimuleert zichzelf weer te redden.
Visitekaartje
Joost Leendertz is teamleider Bevolkingszorg in Gelderland-Midden. Het Rode Kruis heeft in hem geïnvesteerd, hij vindt het een kleine moeite om Bevolkingszorg erbij te doen. Joost: “Daar waar de teams nodig zijn is het een hele dankbare taak; het is leuk, er is veel waardering voor en het is een goed visitekaartje voor het Rode Kruis. De inzetten voor Bevolkingszorg zijn prima te doen voor vrijwilligers die gewend zijn evenementen te draaien. Die hebben ervaring en kennen elkaar vaak.“
Vrijwilligers nodig
“Het zou fijn zijn als er zich wat meer vrijwilligers zouden aanmelden voor Bevolkingszorg”, zegt Joost. “Bevolkingszorg-vrijwilligers kunnen worden opgeroepen in geval van nood. Wanneer en hoe vaak, dat is moeilijk te zeggen. Maar, zegt Joost, dat is misschien juist een goede reden om Bevolkingszorg naast evenementenhulp te doen.
Hoe meer vrijwilligers Bevolkingszorg, hoe gemakkelijker het wordt om bij een oproep snel met genoeg mensen klaar te staan. Zodat mensen in nood altijd op Team Bevolkingszorg kunnen rekenen.
Gezocht: vrijwilligers bevolkingszorg
Wil jij vrijwilliger Bevolkingszorg worden bij het Rode Kruis bij jou in de buurt? Meld je dan nu aan voor een online informatiesessie.
Zelfredzaamheid
Zelfredzaamheid is een belangrijk onderdeel van de hulpverlening van team bevolkingszorg. Doel is dat slachtoffers zichzelf zoveel mogelijk kunnen redden tijdens een incident, ramp of crisis, zodat de hulpverleners zich kunnen concentreren op de mensen die dat niet kunnen.
Met die focus in het achterhoofd is het goed om te zien dat buurtbewoners elkaar soms zo goed kennen dat ze elkaar kunnen helpen, zoals het geval was bij een brand met zonnepanelen in 2023 in Arnhem. 150 mensen moesten hun huis uit, werden in een hiervoor ingericht pand opgevangen en zorgden daar voor elkaar.
