Op 19 april 2025 herdenken we een belangrijk moment uit de geschiedenis in onze regio: de overdracht van Kamp Amersfoort aan het Rode Kruis, op dat moment 80 jaar geleden. Op deze dag in 1945 werd de controle over het kamp overgedragen aan Loes van Overeem, als vertegenwoordiger van het Rode Kruis. Het betekende het naderende einde van een zware tijd voor de gevangenen.
Nationaal Monument Kamp Amersfoort houdt dit jaar op 19 april de jaarlijkse herdenking, met als thema ‘Bestemmingen’.
Ter ere van de overdracht 80 jaar geleden vertelt het Rode Kruis regio Midden-Nederland een beknopte versie van het bijzondere verhaal over Loes van Overeem, helpster van het Rode Kruis. Bezoek Kamp Amersfoort en/of de herdenking voor een meer compleet beeld van de geschiedenis.
Over Loes van Overeem, helpster van het Rode Kruis
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Kamp Amersfoort was in de Tweede Wereldoorlog een straf- en doorgangskamp aan de zuidkant van Amersfoort. Een plek waar gevangenen onder zware omstandigheden moesten leven. In die tijd probeerde Rode Kruis-helpster Loes van Overeem de leefomstandigheden in Kamp Amersfoort te verbeteren. Zo deed ze vanaf juli 1943 meerdere pogingen om toegang te krijgen tot het kamp, maar werd telkens geweigerd.
Na vele pogingen en overleg met kampcommandant Harster mocht haar man Bob Overeeem – die arts van beroep was – vanaf september 1943 gevangenen onderzoeken. Vanaf juni 1944 wist Loes ook voedsel, medicijnen en medische hulp binnen te brengen en probeerde Loes waar mogelijk transporten van enkele gevangenen naar kampen in Duitsland te voorkomen.
In 1943 richtte Loes de Dienst voor Speciale Hulpverlening (DSH) op. Na de sluiting van Kamp Vught in 1944 vestigde ze zich permanent in Kamp Amersfoort. Ondanks weerstand van de kampcommandant bleef Loes standvastig en kreeg uiteindelijk een kantoor voor het Rode Kruis in het kamp. Haar werk – en dat van haar man en negen medewerkers – bracht hoop en verlichting in een zware tijd. Dit bezorgde haar vanaf zomer 1944 de bijnaam ‘Witte Engel’, vanwege haar hulp aan de gevangenen.
Overdracht van Kamp Amersfoort
Vanaf september 1944 werd duidelijk dat Duitsland de oorlog niet meer ging winnen. De gestaagde opmars van de geallieerden zorgde in het kamp voor nervositeit en paniek onder de bewakers en ze maakten zich gereed voor vertrek: auto’s stonden klaar en de administratie werd verbrand. Zieken werden ontslagen en vrijgelaten en er werden voorbereidingen getroffen om het kamp over te dragen aan het Nederlandse Rode Kruis.
Uiteindelijk, op 19 april 1945, werd het kamp volledig overgedragen aan het Rode Kruis. Een mijlpaal voor het Rode Kruis en haar inspanningen om de gevangenen te helpen. En een einde van een moeilijke periode voor de mensen die daar onder erbarmelijke omstandigheden leefden.
Herdenken en herinneren
Om dit moment te herdenken, nodigt Nationaal Monument Kamp Amersfoort alle belangstellenden uit om aanwezig te zijn bij de herdenking op 19 april. Het is een kans om samen stil te staan bij de geschiedenis en om de herinneringen levend te houden. Ook het Rode Kruis van nu is hierbij aanwezig om te herdenken, voel je vrij om ook aan te sluiten.
- Waar? Nationaal Monument Kamp Amersfoort
- Hoe laat? 13:30 uur in de buitenlucht. Belangstellenden kunnen vanaf 13:00 uur terecht op de binnenplaats.
Leren van het verleden
“Het Rode Kruis in regio Midden-Nederland voelt zich sterk verbonden met deze jaarlijkse herdenking,” aldus regiomanager Cora Gerritsen. “Het is belangrijk om verhalen uit de Rode Kruis geschiedenis te kennen en te blijven delen en herinneren. Het helpt ons te begrijpen hoe betekenisvol de inzet van onze hulpverleners toen was en nu nog steeds is. En dat onze hulpverlening nog altijd draait om onze gedeelde waarden, de zeven grondbeginselen: menslievendheid, onpartijdigheid, neutraliteit, onafhankelijkheid, vrijwilligheid, eenheid, en algemeenheid.”
Wil je meer leren over Loes van Overeem en haar werk tijdens de oorlog? Lees dan het volledige artikel op oorlogsbronnen.nl of bezoek de vaste tentoonstelling in het museum van Nationaal Monument Kamp Amersfoort.
Heb jij een verhaal over het Rode Kruis in onze regio, waar je graag meer over wilt lezen? Of wil je graag delen over je eigen ervaringen, stuur het dan naar ons op. We horen graag van je!
