Het Rode Kruis ondersteunt de overheid bij de opvang van vluchtelingen en asielzoekers die naar Nederland komen. Een van de opvanglocaties voor vluchtelingen uit Oekraïne is Holiday Inn in Amsterdam Noord, waar de gemeente Amsterdam het Rode Kruis heeft gevraagd de opvang te organiseren. Daar bekommert locatiecoördinator Trudy Slabbekoorn zich samen met een team van 7 collega’s van het Rode Kruis om 95 vluchtelingen.
Tekst: Annemiek Huijerman | Fotografie: Anouk van den Berg
In de lobby van het Holiday Inn-hotel in Amsterdam Noord is het druk met internationale gasten die net zijn gearriveerd of op het punt staan te vertrekken. Naast deze hotelgasten herbergen de twee torens van Holiday Inn ook andere bewoners: op de tweede tot en met de vijfde verdieping leven in vijftig kamers 95 mannen, vrouwen en kinderen die Oekraïne zijn ontvlucht.
Trudy Slabbekoorn (rechts op de foto) is fulltime locatiecoördinator bij deze door het Rode Kruis ingerichte opvangplek. Ze houdt kantoor in een hotelkamer op de derde verdieping, met uitzicht op de Vogelbuurt. Waar voorheen een tweepersoonsbed stond staan nu twee bureaus, voor haar en een woonbegeleider. Eén wand hangt vol met informatie in het Nederlands en het Oekraïens.
Vraagbaak en luisterend oor
Als locatiemanager draagt Slabbekoorn (47) zorg voor ‘het dagelijkse reilen en zeilen’ in de opvang. ‘Ik probeer alle vragen van de bewoners te beantwoorden.’ Ze is vraagbaak, organisator en luisterend oor tegelijk. Zo zorgt Slabbekoorn ervoor dat nieuwe bewoners ingeschreven worden bij de huisarts, de tandarts, de apotheek. Als iemand medische hulp nodig heeft, legt ze contact met ziekenhuis BovenIJ. Als er medicijnen nodig zijn, regelt zij dat deze worden opgehaald. Moet iemand naar de fysiotherapeut of heeft iemand aanvullend openbaar vervoer nodig, Slabbekoorn maakt het in orde. Verder heeft ze fietslessen en laagdrempelige taallessen georganiseerd, samen met vrijwilligers in buurthuis De Meeuw.
Ook complexere zaken pakt ze op, en ze vertelt over een bewoner die kanker heeft en niet meer kan genezen. ‘Hij krijgt pijnstilling maar wist zijn medicatie niet goed te doseren en stond soms high in ons kantoor. Daarom zorg ik er nu voor dat hij de juiste dosis inneemt.’ Een andere Oekraïense man heeft spasmen; voor hem regelde ze via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning WMO een elektrische rolstoel, en voor drie bewoners met een beperking een scootmobiel. Ook heeft een aantal bewoners een hond, al dan niet meegenomen uit Oekraïne. ‘Die moesten worden gechipt en gevaccineerd.’
Kapper, leraar, barista
Oekraïense vluchtelingen vallen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming RTB [zie kader], wat inhoudt dat zij tijdens hun verblijf in Nederland kunnen werken. Slabbekoorn: ‘Wij kunnen bewoners helpen bij het vinden van werk of ze verwijzen naar de juiste instanties hiervoor, ook bijvoorbeeld als ze in het hotel zelf willen werken. Een bewoonster als Olena [zie kader] hebben we geholpen met het vinden van werk. Via Pantar (een organisatie die mensen naar werk begeleidt, red.) hebben we vorig jaar kunnen regelen dat ze barista kon worden.’ Andere bewoners hebben inmiddels werk gevonden in de schoonmaak en de horeca, maar ook als leraar, in de bouw, als kapper/nagelstyliste en in de supermarkt. In de Holiday Inn zelf werken drie mensen als schoonmaker, drie in de keuken en één iemand bij de receptie.
Bewoners die niet werken, krijgen leefgeld. Dat is € 60,71 per persoon per maand. Wanneer een van de (volwassen) gezinsleden werkt, heeft de rest van het gezin geen recht meer op leefgeld. De bewoners kunnen in het hotel eten. Er is een ontbijtbuffet (voor zowel reguliere gasten als bewoners), een lunchbuffet (alleen voor de bewoners) en een diner (ook alleen voor de bewoners).
Pionieren
De opvang van Oekraïense vluchtelingen in Holiday Inn werd begin maart 2022 opgetuigd. Deze vorm van hulpverlening was niet helemaal nieuw voor het Rode Kruis, maar moest wel opnieuw opgestart worden. Slabbekoorn: ‘Dus toen we begonnen moesten we veel zelf uitzoeken. Er moest bijvoorbeeld een helder inschrijfformulier komen’, vertelt locatiecoördinator Slabbekoorn. Dat nieuwe formulier vulde ze aan tot een map met alle denkbare informatie die nuttig zou kunnen zijn, in het Engels en het Oekraïens: over onder andere huisregels (melden als je meer dan twee nachten afwezig bent), hotelrichtlijnen, medische zorg, WiFi, de was doen, de Weggeefwinkel in de buurt en over de psychosociale hulpverlening door het Rode Kruis voor mensen met trauma’s. Terwijl Slabbekoorn de map toont, stappen twee Oekraïense vrouwen het kantoor binnen, Nelya (85) en Anastasia (68). De laatste is met haar 17-jarige kleinzoon, die zij heeft opgevoed, naar Nederland gekomen. De dames hebben een probleem, leggen zij uit in gebroken Engels: ze hebben een recept nodig. Ook zouden zij een afspraak met de dokter in ziekenhuis BovenIJ willen omdat Nelya zo’n pijn aan haar voet heeft. Slabbekoorn belooft dat zij er achteraangaat en de vrouwen reageren opgelucht: ‘You understand problem!’ Bij het afscheid roept Anastasia vrolijk ‘I love you’.
Fijn is dat ook mensen in de aangrenzende Vogelbuurt zich betrokken en hulpvaardig betonen, vervolgt Trudy Slabbekoorn: ‘Zij doneren van alles: kleding, levensmiddelen. Ook brachten mensen schilderspullen voor de bewoner die zo ernstig ziek is. Nu maakt hij mooie portretten en landschappen.’ In een kastje staan twee gehaakte poppetjes die Buurman en Buurman voorstellen. Slabbekoorn: ‘Een vrouw uit de buurt heeft ze gemaakt en geschonken, voor de Oekraïense kinderen hier.’
Met Anastasia voelt Slabbekoorn een speciale band. Op een dag waarschuwde een andere bewoonster dat het niet goed ging met Anastasia, vertelt ze: ‘Ik belde de ambulance voor ziekenhuisopname, maar de ambulancemedewerkers deden testen en vonden dat zij niet naar het ziekenhuis hoefde. Ik drong erop aan dat zij haar toch naar het ziekenhuis zouden brengen voor nader onderzoek. Ondertussen had ik haar kleinzoon opgehaald en hem naar het ziekenhuis gereden. Uiteindelijk kwam Anastasia in het AMC terecht, waar de artsen een licht herseninfarct constateerden. Toen ze haar ogen opendeed, was ik de eerste die ze zag, vertelde Anastasia me later. Zo raak je wel betrokken bij mensen. Mijn werk voelt soms een beetje als zorgen voor familie.’
(tekst gaat verder onder de foto)
‘Ik leef snel en intens’
Olena Shapovalova (46 – links op de foto) komt uit Marioepol, Oekraïne. Ze verblijft sinds 20 mei 2022 in de Holiday Inn. Als symbool van dankbaarheid voor haar nieuwe woonplek heeft zij op haar linkeronderarm de drie Andreaskruizen van Amsterdam laten tatoeëren.
‘Bij de bombardementen van mijn stad Marioepol is mijn man omgekomen en raakte ik gewond. Ik heb meerdere operaties ondergaan. Er moesten granaatscherven uit mijn schouder worden verwijderd.
Vier dagen per week maak ik nu als barista koffie in een restaurant. Deze baan heb ik gekregen via Pantar.
In mijn vrije tijd ga ik met vrienden zo veel mogelijk leuke dingen doen. Ik probeer veel te reizen, bezoek musea en verdiep me in andere steden in Nederland. Ook wandel ik veel, met mijn hond Benjy. Hij is dankzij fundraising en hulp van het Rode Kruis hier naartoe gekomen.
Vóór de oorlog vonden mijn man en ik het belangrijk om te sparen en een huis te kopen. Maar als je zo veel verliest worden je prioriteiten anders: ik leef snel en intens, want het leven kan zomaar ineens afgelopen zijn. Ik wil zeggen dat ik dankbaar ben, voor alle steun en voor de medische hulp. Ik voel me veilig en thuis in Nederland.’
Opvanglocaties Rode Kruis
Vluchtelingen uit Oekraïne vallen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Nederlandse gemeenten hebben de taak om voor deze groep opvang te organiseren. In Amsterdam wordt in opdracht van de gemeente de uitvoering van opvang gedaan door het Rode Kruis en andere organisaties zoals de Regenboog Groep, Het Leger des Heils en HVO Querido. Sinds twee jaar is Holiday Inn een van de opvanglocaties in Amsterdam en directe omgeving, waar het Rode Kruis verantwoordelijk is voor het dagelijks reilen en zeilen, het locatiemanagement en de begeleiding van de bewoners.
In Holiday Inn wonen vluchtelingen uit Oekraïne, elders zitten vluchtelingen uit landen als Syrië en Jemen. In principe gaat het om tijdelijke opvang, net zoals de RTB tijdelijk is. Het is de bedoeling dat bewoners doorstromen naar een opvanglocatie voor de lange termijn (met meer zelfstandigheid, zelf kunnen koken e.d.), maar die plekken zijn zeer beperkt beschikbaar. Het contract met het hotel loopt vooralsnog tot 31 december 2024.
Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB)
De Richtlijn Tijdelijke Bescherming van de EU geeft in Nederland recht op opvang en medische zorg, en op onderwijs voor minderjarige kinderen. De RTB biedt ook de mogelijkheid om te werken. Wie onder de richtlijn valt, mag tot 4 maart 2025 in Nederland blijven. Geen van de bewoners heeft asiel aangevraagd. Dat is ook niet nodig omdat voor hen de RTB geldt. Als deze richtlijn stopt en mensen hier toch willen blijven, kan het zijn dat sommigen asiel zullen willen aanvragen. Ook kan een andere tijdelijke regeling in de plaats komen van de RTB als deze is afgelopen voor de vluchtelingen uit Oekraïne.