Vaak zijn ze uitgeput, soms ook getraumatiseerd. Ze zijn gevlucht voor de oorlog in Oekraïne of hebben een lange reis gemaakt door verschillende landen op zoek naar een betere toekomst. Met het Humanitair Servicepunt biedt het Rode Kruis deze mensen na aankomst een luisterend oor en helpt hen een beetje verder op weg in Nederland.
Tekst: Annemiek Huijerman
Ingrid Markwat zal het een paar keer herhalen tijdens het gesprek over het Humanitair Servicepunt: ze hoort zulke schrijnende verhalen van de mensen die ze aan haar bureau krijgt. ‘De gesprekken’, vertelt ze in haar kleine spreekkamer aan de Valkenburgerstraat, zijn vaak heel emotioneel. ‘Mensen hebben veel ontbering meegemaakt. In tranen vertellen ze dat ze hun familie, vrienden of ook huisdieren kwijt zijn, dat ze hun huis en hun baan hebben verloren. Soms laten ze een fotootje zien, uit de tijd toen alles nog goed was.’ Ingrid hoort als locatiecoördinator bij het Humanitair Servicepunt (HSP) in Amsterdam regelmatig deze droevige verhalen. Het HSP werd opgezet in de tijd dat er veel vluchtelingen uit Oekraïne naar Nederland kwamen. Als locatiecoördinator op het HSP Amsterdam (zie ook de uitleg onderaan deze pagina) vangt Ingrid mensen op en probeert zij hen wegwijs te maken in hun nieuwe land.
Zelfredzaamheid
Behalve vluchtelingen uit Oekraïne, spreken we ook met vluchtelingen en migranten uit landen als Afghanistan, Irak, Senegal of Soedan. Het is een veelheid aan redenen waarom mensen op de vlucht slaan, ziet Ingrid. Het gaat om politieke vluchtelingen, Lhbtiq+-mensen, maar ook om economische migranten. Ingrid: ‘Het zijn vooral de kansarmen die hier aankloppen en die asiel willen aanvragen. Hen verwijzen we door naar de IND in Ter Apel.’ Een deel van hen zal ongedocumenteerd (mensen zonder Nederlandse papieren, red.) raken. Ook deze groep wordt bij het HSP geholpen.
Ingrid en haar HSP-collega’s houden een eenmalig intakegesprek met hulpvragers. Afhankelijk van de hulpvraag verwijzen zij de nieuwkomers door naar passende hulpinstanties. ‘We proberen mensen op weg te helpen, door ze een handelingsperspectief te bieden en een beroep te doen op hun zelfredzaamheid.’ Ingrid gebruikt daarbij het zogeheten Blauwe Boekje, dat het meest actuele overzicht bevat van relevante hulporganisaties. Zo heb je het Wereldhuis, voor dagopvang van ongedocumenteerde migranten van buiten de EU. AMOC is dan weer voor EU-ingezetenen. Ook gaat dit boekje over overleven op straat, want dat is nogal eens het lot dat ongedocumenteerde migranten te wachten staat. ‘Voor een douche, een bed of voedsel kunnen we mensen wel doorverwijzen, maar ’s avonds wacht velen van hen toch vaak weer de straat.’
Luisterend oor
Naast de opvang via het HSP wil het Rode Kruis ook een luisterend oor bieden. Ingrid: ‘Mensen moeten hun verhaal in een veilige omgeving kwijt kunnen.’ En dan komen de verhalen wel los. Ingrid: ‘Laatst kwamen drie Poolse vrouwen langs. Ze hadden geld betaald aan een ‘tussenpersoon’. Op een site had een ‘kapster’ in Amsterdam werk met huisvesting aangeboden. Moesten de drie wel eerst geld overmaken. Het bleek oplichterij te zijn. Deze vrouwen zijn dan zogeheten arbeidsmigranten. En vaak zijn zij niet op de hoogte van hun rechten. Bedenk dan dat mensen zó graag hun leven weer willen oppakken, maar dat ze vaak doodmoe zijn en daardoor kwetsbaar voor zulke praktijken.’
Of de jongen uit Senegal. Hij heeft door heel Europa gezworven en in meerdere landen asiel aangevraagd, ook hier in Nederland, zo toont zijn tijdlijn en vingerafdruk aan. Ingrid: ‘Hij heeft letterlijk zijn schoenen kapot gelopen. Zijn asielverzoek werd afgewezen en hij leefde op straat. Toch wilde hij het nog een keer proberen. We konden niet anders dan hem weer doorsturen naar Ter Apel, met papieren voor een herziene aanvraag. Het Rode Kruis regelt in zulke gevallen een treinkaartje. ‘Dat is niet direct onze taak, maar mensen zonder geld moeten gewoon geholpen worden.’
Moeten mensen als hij dan naar een overbevolkt opvangcentrum waar ze misschien buiten moeten slapen? Ingrid: ‘Als we in zo’n situatie bellen met Ter Apel, antwoorden zij: “Laat mensen maar komen, maar het is wel koud hier, hoor!” We hebben hier op kantoor nog weleens sokken en sjaals ingezameld en aan mensen meegegeven.’
Het Humanitair Servicepunt
Door de oorlog in Oekraïne zijn veel mensen dat land ontvlucht. Zij komen ook naar Nederland, waar zij worden opgevangen en voorzien van basisvoorzieningen als onderdak, voedsel en medische hulp. Deze hulp was beperkt beschikbaar, daarom besloot het Rode Kruis om het Humanitair Servicepunt (HSP) op te zetten: een neutrale (oordeel vrije), goed vindbare en veilige plek, waar vluchtelingen en migranten welkom worden geheten en kunnen worden doorverwezen naar andere vormen van hulpverlening, die anders minder goed vindbaar of toegankelijk voor hen zijn. Bij deze andere instanties kunnen vluchtelingen ook meer informatie ontvangen over hun verblijf in Nederland.
Het HSP informeert mensen ook via flyers in andere talen en biedt een luisterend oor.
Behalve in Amsterdam is er ook een HSP in Ter Apel. Een HSP wordt niet gebruikt voor officiële overheidsprocedures, zoals registratie van personen, ook is het geen opvangplek. Behalve Oekraïense vluchtelingen zijn ook mensen uit andere landen welkom bij het HSP. Vaak gaat het om asielzoekers en ongedocumenteerde migranten: mensen zonder Nederlandse papieren.
