Dit is het verhaal van Nathalie. Zij overleefde een hartstilstand dankzij haar collega’s en andere omstanders die kunnen reanimeren. Om meer slachtoffers te kunnen redden zouden meer mensen deze levensreddende techniek moeten leren. Dat is ook de missie van reanimatie-instructeur Jan Schouten.
Tekst: Annemiek Huijerman
Foto: Hans Hogervorst Fotografie (de foto is in scene gezet)
Er moet wel een engeltje op de schouder van dochter Nathalie hebben gezeten toen zij een hartstilstand kreeg, concludeert Jolanda. Als moeder van Nathalie hoorde zij achteraf wat er precies is gebeurd op die dinsdag 8 maart vorig jaar. Het staat in haar geheugen gegrift.
Die dag ging filmeditor Nathalie (29) gezond en wel zoals gewoonlijk naar haar werk. Aan het einde van de ochtend liep ze met collega’s naar de bedrijfskantine voor de lunch. Ze zaten gezellig te praten, toen Nathalie ineens wegzakte en tegen iemand aan viel die naast haar op de bank zat. Aanwezigen in de kantine zagen meteen de ernst van de situatie in. Tafels werden aan de kant geschoven. Een vrouwelijke collega begon meteen met reanimeren door borstcompressies te geven en schreeuwde om een AED. Een mannelijke collega moest alle trappen naar de vijfde verdieping, waar het apparaat hing, rennend nemen, want de lift kwam niet snel genoeg.
Gelukkig toeval
Ondertussen had iemand 112 gebeld en had een werknemer van een ander bedrijf binnen het gebouw het geven van borstcompressies overgenomen. De AED gaf aan dat er een elektrische schok moest worden gegeven, waarna het hart en de ademhaling van Nathalie weer op gang kwamen. De ziekenbroeders van de ambulance hoefden het reanimeren dus niet meer over te nemen, en konden haar meteen naar het ziekenhuis vervoeren. Daar werd Nathalie die dag nog onder sedatie gehouden en de ochtend daarna weer bij bewustzijn gebracht.
‘Het was een drama’, besluit Jolanda. Erover vertellen emotioneert haar nog altijd, maar, zegt ze: ‘Ik wil dit verhaal toch weer vertellen om te laten zien hoe belangrijk het is dat mensen kunnen reanimeren.’ Want dankzij dat ‘engeltje’ ofwel het gelukkige toeval dat er in het gebouw waar Nathalie werkt mensen zijn die weten hoe zij moeten reanimeren, heeft haar dochter het overleefd, beseft Jolanda. ‘Als haar dit thuis of onderweg was overkomen, had ze het niet kunnen navertellen. Deze mensen hebben het leven van mijn dochter gered.’
Overlevingskans
Het verhaal van Nathalie laat zien dat het van levensbelang is dat zo veel mogelijk mensen kunnen reanimeren én dat zij op tijd het slachtoffer kunnen bereiken. Dat weet ook fulltime EHBO- en reanimatie-instructeur Jan Schouten uit jarenlange ervaring. ‘In Nederland vinden wekelijks 300 reanimaties plaats buiten het ziekenhuis. Dat zijn er 13 à 14 duizend per jaar’, vertelt hij. ‘Daarvan vindt 70 procent in of rond het huis plaats. Stel, iemand krijgt een hartstilstand. Als hulp niet tijdig op gang komt, overlijdt het slachtoffer. De overlevingskans is het grootst als we binnen zes minuten beginnen met reanimeren. Hoe meer mensen dat kunnen, hoe groter de overlevingskans.’ Als je weet hoe je moet reanimeren, ben je ook minder afhankelijk van de ambulance, die soms op zich laat wachten. Jan Schouten: ‘In Amsterdam of Den Haag kan die meestal wel binnen 6 tot 8 minuten ter plaatse zijn, maar in een afgelegen dorp lukt dat misschien niet.’ De app hartslag.nu is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Mensen die daarop zijn aangesloten, krijgen via deze app een oproep als er in hun omgeving een reanimatie acuut nodig is. Zij kunnen dus snel ter plekke zijn. (Lees verderop meer over hartslag.nu)
Zelfvertrouwen
Om meer mensen te leren reanimeren, biedt het Rode Kruis verspreid over het land cursussen aan. Jan Schouten geeft zo’n dertig uur per week les in reanimatietechniek en EHBO. Geweldig werk vindt hij het. ‘Je krijgt mensen van allerlei pluimage die allemaal van niets weten. Maar aan het einde van de cursus lopen zij vol zelfvertrouwen de deur uit.’ Dat aankweken van zelfvertrouwen is een belangrijk onderdeel van de lessen, stelt Jan Schouten, ook voor degenen die op herhalingscursus komen. ‘Mensen denken nog vaak: ik kan het wel maar ik zie het mezelf toch niet zo gauw doen.’ Die eventuele onzekerheid kan instructeur Schouten wegnemen door tijdens de cursus alle stappen die moeten worden genomen steeds weer vanaf het begin te oefenen. ‘De lessen zijn zo opgebouwd dat we alle handelingen telkens vanaf het begin herhalen, totdat die stappen zijn ingesleten en een automatisme zijn geworden.’
Na de reanimatie
De uitkomst na reanimatie is altijd onzeker, weet Jan Schouten. ‘Van de gereanimeerde personen overleeft 25 procent ofwel één op de vier. Maar iemand kan ook nog later overlijden. Vaak heeft dat te maken met onderliggend lijden: een ziekte of soms ook een hoge leeftijd.’ Positief is dat overlevenden na reanimatie nog echt kwaliteit van leven hebben. Jan Schouten: ‘Zo’n 85 tot 90 % geeft na een jaar het leven een ruime voldoende, en voelt zich zelfs beter dan vóór de reanimatie. Ongeveer 60 tot 75 % gaat weer aan het werk.’ [Bron: Nederlandse Reanimatieraad]
Ook met Nathalie gaat het heel goed, vertelt haar moeder Jolanda. ‘Nathalie heeft geen enkele klacht. Wel is bij haar onderhuids naast de ribben een ICD aangebracht, een apparaatje dat bij een eventuele hartritmestoornis een schok geeft om het normale hartritme te herstellen. Bovendien kan ze niet elke willekeurige sport beoefenen. Maar verder viert ze haar leven!’
Hartstilstand, borstcompressies, AED, ICD
Bij een hartstilstand stopt het hart met kloppen en pompt het geen bloed meer rond. Het is in feite een circulatiestilstand. Daardoor krijgen de organen geen bloed en dus ook geen zuurstof meer. Je raakt bewusteloos. Al na 4 tot 6 minuten raken hersencellen onherstelbaar beschadigd. Daarna lopen ook andere organen schade op.
Met borstcompressies wordt door druk te zetten op het borstbeen de hartfunctie nagebootst.
Een automatisch externe defibrillator of AED is een draagbaar toestel dat een elektrische schok aan het hart toedient bij levensbedreigende hartritmestoornissen. De AED analyseert het hartritme van het slachtoffer en bepaalt automatisch of een stroomstoot het slachtoffer kan helpen. Het AED-toestel geeft gesproken instructies. Het helpt je door de reanimatie tot professionele hulpverleners het van je overnemen.
ICD staat voor implanteerbare cardioverter defibrillator. Een ICD is een inwendige defibrillator voor mensen met kans op een onvoorspelbare ritmestoornis van de hartkamers. Het apparaat kan potentieel gevaarlijke hartritmestoornissen stoppen door het afgeven van een inwendige shock.
[Bron: Rode Kruis, Hartstichting]
Hartslag.nu
Reanimatie-instructeur Jan Schouten beschrijft hoe de app hartslagnu.nl werkt. ‘Stel iemand vindt een huisgenoot en deze is buiten bewustzijn en er is geen ademhaling. Hij of zij belt allereerst 112, die twee vragen stelt: 1. is het slachtoffer buiten bewustzijn en 2. is er een (normale) ademhaling. Daarop gaat de ambulance meteen onderweg. Ondertussen krijgen dertig burgerhulpverleners in dat gebied een bericht van hartslag.nu. Twintig van hen wordt gevraagd naar het slachtoffer te gaan en tien krijgen een AED-adres door. Binnen zes minuten zijn er dan voldoende burgerhulpverleners om alvast met reanimeren te beginnen, in afwachting van het ambulancepersoneel, dat het reanimeren kan overnemen. Dat er meerdere mensen zijn is belangrijk, want na twee minuten reanimeren door de eerste burgerhulpverlener moet iemand anders diegene aflossen. Bij hartslag.nu zijn ca. 225.000 burgerhulpverleners aangesloten. Lang niet iedere burgerhulpverlener heeft zich geregistreerd op deze app. Wel groeit het aantal burgerhulpverleners dat reageert op een alarmering via de app.
Cursus doen?
Het Rode Kruis biedt EHBO en reanimatiecursussen aan.
Belangrijk om te weten: sommige zorgverzekeraars vergoeden de cursuskosten.
Bekijk hier de EHBO en reanimatie cursussen in de Amsterdam en Amstelveen: shop.rodekruis.nl
