Geen mens kan zonder water. Voor ons in Nederland is schoon drinkwater uit de kraan vanzelfsprekend. Maar in veel landen is dit verre van normaal: voor miljoenen mensen wereldwijd kan een enkele slok water dodelijk zijn. Hoe kan water, onze bron van leven, toch zo’n bedreiging vormen?
Veel mensen lopen elke dag het risico om ziek te worden door vervuild water. Ziekten zoals diarree en cholera kunnen zich snel verspreiden via besmette bronnen, zoals rivieren, meren en grondwaterputten. In gebieden zonder goede toiletten of riolering stroomt rioolwater vaak ongezuiverd het oppervlaktewater in. Een gebrek aan goede hygiëne en zeep maakt de situatie nog gevaarlijker.
Misschien heb je op vakantie wel eens voedselvergiftiging gehad doordat rauw voedsel, zoals sla, gewassen werd in vervuild water. Voor miljoenen mensen wereldwijd is er geen keuze: zij moeten dit vervuilde water gebruiken om te drinken, te koken en zich te wassen. En dat brengt iedere dag risico’s met zich mee.
Vervuiling door afval en industrie
De vervuiling van water komt niet alleen door gebrek aan toiletten en riolering. Ook plastic en chemisch afval bedreigen de waterkwaliteit ernstig. In sommige landen wordt industrieel afval, zoals chemische stoffen, rechtstreeks in rivieren gedumpt. Neem de Yamuna-rivier in India, waar het water is bedekt met een laag giftig schuim.
Watervervuiling lijkt vaak een probleem van ver weg, maar ook in Nederland is onze waterkwaliteit niet vanzelfsprekend. Ons water raakt vervuild door industriële activiteiten en intensieve landbouw. De PFAS-vervuiling in Zeeland is daar een goed voorbeeld van. Door deze PFAS-stoffen, een verzamelnaam voor gifstoffen die in allerlei producten zitten, mogen we geen vis uit de Westerschelde meer eten.
Cholera en diarree
Kinderen, vooral onder de vijf jaar, zijn erg kwetsbaar voor ziekten die zich via vervuild water verspreiden. Ieder jaar sterven meer dan 444.000 kinderen aan diarree. Dat zijn 1.200 kinderen per dag! Diarree ontstaat meestal door een bacterie, virus of parasiet die in het water overleeft. Zonder toegang tot medicatie en zorg kan hevige diarree uitdroging veroorzaken, wat fataal kan zijn.
Een andere gevaarlijke ziekte is cholera. Cholera is een bacteriële infectie die wordt overgedragen via besmet water of vervuild voedsel en veroorzaakt hevige diarree en overgeven. Zonder snelle behandeling kan uitdroging binnen een uur dodelijk zijn, met name voor jonge kinderen en zwangere vrouwen. Het vochttekort veroorzaakt blauwe huidverkleuringen, waardoor cholera ook wel ‘de blauwe dood’ wordt genoemd.
De blauwe dood
Helaas neemt cholera wereldwijd weer toe: alleen al in Afrika werden begin 2024 dertien landen getroffen door ernstige cholera-uitbraken. In landen als Zambia en Zimbabwe overleden toen dagelijks honderden mensen aan de bacterie. Een tragedie die voorkomen had kunnen worden. Want met schoon water en basiszorg is cholera te voorkomen en goed te behandelen. Dus als we wereldwijd investeren in schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen, kunnen veel levens gered worden.
Klimaatverandering verergert de situatie
Lange tijd kwamen watergerelateerde ziekten zoals cholera en diarree steeds minder voor, doordat we beter werden in het zorgen voor schoon drinkwater en het gebruiken van zeep. Maar experts denken dat de ziekten in de toekomst juist weer meer zullen voorkomen. Klimaatverandering verergert namelijk de verspreiding van watergerelateerde ziekten. Door extreem weer, zoals hevige regenval en overstromingen, raken waterbronnen snel vervuild en kunnen sanitaire voorzieningen beschadigd raken.
Het Rode Kruis en water
Terwijl we in Nederland zorgeloos het kraanwater kunnen drinken, is veilig drinkwater voor miljoenen anderen nog steeds een luxe. Het Rode Kruis werkt wereldwijd aan oplossingen om water veiliger en toegankelijk te maken. Zo helpen we gemeenschappen met drinkwaterbronnen, sanitaire voorzieningen en voorlichting over hygiëne. Onze hulpverleners zetten mobiele klinieken op voor medische zorg en delen ORS en chlorinetabletten uit om ziektes te bestrijden.
