Humanitair oorlogsrecht
Bom hier, granaat daar, geweer in je zak: in films lijkt het net alsof alles mag tijdens een oorlog. Maar niets is minder waar: ook tijdens een oorlog gelden regels. Die regels zijn al in 1864 vastgelegd in de verdragen van Genève. Dit vormt de basis voor het humanitair oorlogsrecht.
De regels in het humanitair oorlogsrecht beschermen mensen die niet kunnen vechten. Ook zorgen ze dat zoveel mogelijk onnodig leed wordt voorkomen. Daarom zet het Rode Kruis zich wereldwijd in om te zorgen dat mensen de regels kennen. En dat strijdende partijen zich eraan houden.
1864
is het jaar waarin de basis voor het oorlogsrecht werd gelegd
Wat zijn de regels van het humanitair oorlogsrecht?
Alle landen in de wereld hebben afspraken gemaakt over wat je wel en niet mag doen tijdens een gewapend conflict. In de video zie je wat die afspraken zijn.
Wat heeft het Rode Kruis met het oorlogsrecht te maken?
Respect voor de menselijke waardigheid in de meest onmenselijke omstandigheden. Dat is de kern van het humanitair oorlogsrecht én het Rode Kruis. En dat is geen toeval. Want het Rode Kruis is ontstaan in dezelfde periode en vanuit hetzelfde gedachtegoed als de Verdragen van Genève.
Toen Rode Kruis-oprichter Henry Dunant getuige was van een gruwelijke veldslag in de Italiaanse plaats Solferino, vond hij dat alle gewonden hulp moesten krijgen. Hij riep daarom op tot internationale regels voor oorlogvoering én het oprichten van een humanitaire organisatie (het Rode Kruis). Deze regels zijn in 1864 voor het eerst wereldwijd vastgelegd in het Eerste Verdrag van Genève en vormen de basis van het humanitair oorlogsrecht.
Het Rode Kruis is hoeder van dat oorlogsrecht. Elke dag zetten we ons in om te zorgen dat strijdende partijen de regels kennen en respecteren.
Belangrijke regels uit het oorlogsrecht
Beschermen van mensen
Een belangrijke afspraak binnen het humanitair oorlogsrecht is het beschermen van mensen die niet (langer) deelnemen aan de strijd. Dit zijn bijvoorbeeld burgers, krijgsgevangenen, gewonde of zieke soldaten, en medisch personeel. Het betekent dat:
- strijdende partijen deze mensen niet rechtstreeks mogen aanvallen;
- medische hulpverleners gewonden moeten kunnen verzorgen;
- strijders die gewond zijn of die zich hebben overgegeven, goed behandeld moeten worden.
Dit heet het beginsel van onderscheid, omdat er onderscheid gemaakt wordt tussen de mensen die niet of niet meer aan de strijd meedoen en de mensen die dat wel doen.
Gifgas en landmijnen
Regels van het oorlogsrecht stellen ook dat wapens die geen onderscheid kunnen maken tussen burgers en strijders, zoals landmijnen en biologische wapens, verboden zijn. Ook wapens die onnodig leed veroorzaken mogen niet gebruikt worden. Voorbeelden zijn gifgas en kogels die in het lichaam exploderen. Naast wapens beperkt het oorlogsrecht ook de methoden van oorlogsvoering. Zo mogen er geen menselijke schilden worden gebruikt om een aanval af te weren.
Humanitair oorlogsrecht in Nederland
In Nederland leven we momenteel niet in oorlog. Maar ons land stuurt jaarlijks honderden militairen uit naar conflictgebieden. Ook besluiten Nederlandse politici over bijvoorbeeld aankoop van nieuwe wapens of deelname aan vredesmissies. Zij moeten kennis hebben van het oorlogsrecht. Het Rode Kruis geeft daarom voorlichting over het humanitair oorlogsrecht in Nederland aan onder andere soldaten, studenten, politici en journalisten. Want kennis van de regels kan schendingen voorkomen. Dat geldt in oorlogstijd, maar ook nu.
Humanitair Oorlogsrecht Platform
Sinds het aannemen van de eerst Conventie van Genève in 1864 heeft het humanitair oorlogsrecht zich voortdurend ontwikkeld. De regels rondom oorlogsvoering zijn een belangrijk onderdeel van het internationaal recht. Landen die de conventies hebben ondertekend, moeten zelf zorgen dat het humanitair oorlogsrecht is opgenomen in hun landelijke wetgeving. Het is belangrijk dat dat overal ter wereld gebeurt: of een land nu in vrede is, uit een conflict komt, nog steeds wordt getroffen door een historisch conflict of betrokken is bij een of meer actuele gewapende conflicten.
In Nederland zijn het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Ministerie van Defensie en het Nederlandse Rode Kruis daarom in juni 2020 gestart met het Humanitair Oorlogsrecht Platform. Met het platform kijken zij samen naar de naleving en implementatie van en kennis over het humanitair oorlogsrecht in Nederland.
Gastlessen
Wil je meer weten over het humanitair oorlogsrecht? Het Nederlandse Rode Kruis schreef het studieboek Inleiding Humanitair Oorlogsrecht voor iedereen die meer wil weten over dit thema. Getrainde vrijwilligers van het Rode Kruis geven door heel Nederland gastlessen op scholen en voorlichtingen bij serviceclubs en verenigingen. Duur: 1 tot 2 uur. Vraag naar de mogelijkheden.
Gastles op school Gastles bij vereniging/serviceclub