Laat natuurgeweld geen ramp worden
Overstromingen, extreme droogte, orkanen; natuurgeweld komt elke dag voor en raakt vaak dezelfde, kwetsbare mensen. Keer op keer raken huizen beschadigd, gaan oogsten verloren en worden gezinnen uit elkaar gerukt. Miljarden worden uitgegeven om de schade te herstellen en ternauwernood mensenlevens te redden.
Natuurgeweld is helaas niet te voorkomen. Maar met tijdige maatregelen kunnen we de gevolgen ervan beperken. Daarvoor is het Prinses Margriet Fonds opgericht: zodat het Rode Kruis, al vóórdat natuurgeweld toeslaat, in actie kan komen.
Het Prinses Margriet Fonds ontwikkelt en financiert projecten die gemeenschappen minder kwetsbaar maken voor rampen. Want door samen met de lokale bevolking maatregelen te nemen vóórdat de ramp plaatsvindt, kunnen we levens redden en schade en leed voorkomen.
Wil je ook bijdragen aan voorbereiding op rampen? Dat kan met een donatie op IBAN NL67INGB0000007447 t.n.v. het Rode Kruis Prinses Margriet Fonds.
Ik doneer Neem contact op1,7 miljard
mensen werden getroffen door natuurrampen in de afgelopen 10 jaar

Over het Prinses Margriet Fonds
Waarom wachten met hulp totdat de ramp plaatsvindt? Ingrepen zoals vrijwilligers trainen, een waarschuwingssysteem aanleggen of het planten van mangroves kunnen levens redden en schade voorkomen. Bovendien is het veel goedkoper dan achteraf noodhulp bieden.
Maar ook voorbereiden kost geld. Daarom is in 2011 het Rode Kruis Prinses Margriet Fonds opgericht. Dit fonds ontwikkelt en financiert innovatieve projecten die gericht zijn op duurzame voorbereiding op rampen. Zo kan het Rode Kruis, ook vóórdat natuurgeweld toeslaat, in actie komen.
-
Prinses Margriet
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet is sinds 1966 betrokken bij het Nederlandse Rode Kruis. Ze begon als Rode Kruis-helpster eerste klas (verpleegster) en werkte zowel in het veld als achter het bureau, van vakantieprojecten op het Henry Dunant-schip tot de Standing Commission van de internationale Rode Kruis-beweging.
Vanaf 2000 zette Prinses Margriet zich in om de link tussen klimaatverandering en natuurgeweld onder de aandacht te brengen. “De discussie ging over de oorzaken, maar niet over de gevolgen,” zegt ze daarover. “Dus toen wij duidelijk konden maken wat de desastreuze gevolgen van die rampen voor de wereldbevolking zouden zijn, is het gelukt om dit onderwerp op de humanitaire agenda te krijgen.”
De laatste twintig jaar was Prinses Margriet werkzaam als vicevoorzitter van het Landelijk Bestuur van het Nederlandse Rode Kruis. Deze functie heeft ze in januari 2011 neergelegd. Als dank voor haar onvermoeibare inzet voor het Rode Kruis richtte de organisatie een fonds op in haar naam: het Rode Kruis Prinses Margriet Fonds. Hier zet de Prinses zich tot op de dag van vandaag voor in.
-
Missie
Het Rode Kruis Prinses Margriet Fonds maakt mogelijk dat het Rode Kruis ook voordat een natuurramp plaatsvindt al in actie kan komen. Zo bereiden we mensen beter voor op rampen en kunnen we veel schade en leed voorkomen.
-
Visie
Rampen treffen alle sectoren van een samenleving. Daar moeten we rekening mee houden in onze voorbereiding. Daarom trainen we niet alleen rampenteams, maar nemen we ook de natuurlijke omgeving mee en werken we aan businessmodellen die het inkomen van huishoudens vergroten. Want gezonde ecosystemen, veilige gemeenschappen en economische mogelijkheden spelen alledrie een grote rol in het omgaan met natuurgeweld.
Veel rampen zijn terug te leiden op (vaak noodgedwongen) mismanagement van de natuur. Zo vergroot ontbossing het risico op overstromingen en aardverschuivingen. Herstel van het landschap en Nature-based Solutions zijn dan ook cruciaal om de weerbaarheid van gemeenschappen duurzaam te vergroten. Omdat het Rode Kruis hier niet in is gespecialiseerd, werken we samen met natuurorganisaties en andere kennispartners.
Het Prinses Margriet Fonds steunt innovatieve, duurzame en schaalbare projecten met een duidelijke visie voor de lange termijn. De lokale bevolking staat centraal bij het ontwerp, de uitvoering én de voortzetting van het project. Niemand kent de risico’s van een gemeenschap immers zo goed als de inwoners zelf. En door hen van materialen, trainingen en kennis te voorzien, kan de bevolking op eigen kracht verder wanneer het project is afgerond.
Het STREAM-programma, Nijlbassin
Gezonde ecosystemen zijn cruciaal voor de veiligheid en het welzijn van gemeenschappen. Ze vormen een buffer tegen natuurgeweld en leveren onmisbare producten en diensten. Nature-based Solutions zijn activiteiten om die ecosystemen te beschermen, duurzaam te beheren, en herstellen.
In de humanitaire sector wordt maar beperkt gebruik gemaakt van zulke oplossingen. Met dit programma willen we daar verandering in brengen, door Nature-based Solutions te testen en te schalen in het Nijlbassin.
-
Doel
Met het STREAM-programma (STrengthening Resilience through Ecosystem-based Adaptation and Management) willen we de humanitaire mogelijkheden van Nature-based Solutions ontdekken in het Nijlbassin. Het einddoel: gezonde ecosystemen, veilige gemeenschappen, en duurzame economische kansen.
We beginnen in Egypte en Sudan, waar we samen met lokale gemeenschappen oplossingen testen en schalen. In de komende 20 jaar breiden we het programma uit naar gemeenschappen in Ethiopië, Soedan en Oeganda.
-
Aanpak
Het programma gaat voor een geïntegreerde, sector-overstijgende aanpak waarin samen met lokale gemeenschappen en partners de tijd wordt genomen om oplossingen te testen en de onderliggende oorzaken van kwetsbaarheid aan te pakken.
STREAM gebruikt een langetermijnaanpak, opgedeeld in verschillende fasen. Van het identificeren van problemen en kansen tot het testen van oplossingen in pilots en de uitvoering hiervan op grote schaal.
Cruciaal is dat het ontwerpen, testen en uitvoeren van de Nature-Based Solutions samen met lokale gemeenschappen en partners gebeurt.
Nature-based Solutions zijn één van de middelen die we inzetten in dit humanitaire programma, naast bijvoorbeeld het opzetten en versterken van waarschuwingssystemen, verbeterd waterbeheer en EHBO-trainingen. Deze activiteiten worden gecombineerd in een geïntegreerde aanpak.
-
Nature-based Solutions
De IUCN definieert Nature-based Solutions als “maatregelen om (semi-)natuurlijke ecosystemen te beschermen, duurzaam te beheren en te herstellen, zodat maatschappelijke problemen effectief worden opgelost ten bate van de mens en natuur.” Voor een goede uitvoering van Nature-based Solutions zijn tijd, schaal en betrokkenheid van lokale gemeenschappen en experts cruciaal.
Er zijn veel voorbeelden van Nature-based Solutions, zoals bodembescherming, boshertel, rivierherstel en bepaalde vormen van klimaatslimme of regeneratieve landbouw. Kijk voor meer informatie in het IFRC Nature Navigator Handboek.
-
Huidige status
In de eerste fase van het programma (mid-2022 tot mid-2024) zijn we vooral bezig met het opbouwen van relaties met lokale partners, onderzoek en het ontwikkelen van de eerste pilots in Egypte en Soedan.
-
Partners
Het programma wordt momenteel opgezet door het Nederlandse Rode Kruis, De Egyptische Rode Halve Maan en de Soedanese Rode Halve Maan, met ondersteuning van de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maan-verenigingen.
-
Doe mee
Voor de ontwikkeling van pilots en de uitbreiding van het programma naar meer landen zijn we actief op zoek naar aanvullende financiering en potentiële (kennis)partners. Geïnteresseerd geworden? Neem contact met ons op via het contactformulier onderaan deze pagina.
Het Groene Parel-programma, Haïti
Haïti weer de Groene Parel van de Caraïben zien worden, dat is de droom van het Prinses Margriet Fonds.
Een welvarend land waar de inwoners in harmonie met hun natuurlijke omgeving leven. Voortgestuwd door een nieuwe generatie Haïtianen die weerbaar is tegen natuurgeweld, een groene economie ontwikkelt en hoop en ambitie heeft voor de toekomst.
-
Context
Ooit was Haïti de Groene Parel van de Caraïben. Het land stond bekend om haar grote natuurlijke rijkdom en weelderige tropische bossen. Maar vandaag de dag lijkt die bijnaam vooral een verre herinnering. Slechts 2% van de oorspronkelijke bossen is over en Haïti wordt regelmatig geteisterd door natuurgeweld.
Orkanen, overstromingen, droogte en aardbevingen: in Haïti komen ze allemaal voor. En dan is het ook nog eens een van de armste landen ter wereld. Een dodelijke combinatie voor de inwoners, die keer op keer zwaar getroffen worden. Ze hebben hun huis nog niet opgebouwd en hun gewassen nog niet ingezaaid of de volgende ramp staat alweer voor de deur.
Het land zit vast in een vicieuze cirkel van armoede en kwetsbaarheid. Ontbossing en overbegrazing spelen daarin een belangrijke rol: regenwater wordt niet opgenomen door de bodem, waardoor overstromingen en aardverschuivingen ontstaan. Komt er vervolgens een periode van droogte, dan zit er niet genoeg water in de grond voor de gewassen waar de bevolking afhankelijk van is.
-
Doel
Ons doel is om de vicieuze cirkel van kwetsbaarheid en armoede in Haïti te doorbreken. In twintig jaar willen we dertig Haïtiaanse gemeenschappen helpen om weerbaarder te worden tegen natuurgeweld, zodat de inwoners weer hoop krijgen voor de toekomst.
-
Aanpak
De mogelijkheden voor Haïti zijn enorm. Er is genoeg land beschikbaar voor bosbouw en landbouw, voldoende regen en bovendien een jonge bevolking die smacht naar betere tijden.
Wij willen hen helpen die betere tijden te realiseren, door samen met hen groene parels op te zetten: veilige en bloeiende gemeenschappen met een gezonde balans tussen menselijke behoeften, natuurlijke grondstoffen en economische ontwikkeling.
We zijn inmiddels drie jaar onderweg met de eerste parel in La Vallée de Jacmel, in het zuiden van Haïti. Het werk aan een tweede parel in Corail is begin 2022 gestart. Samen vormen deze eerste parels de basis voor in totaal dertig parels in de komende twintig jaar.
In onze aanpak staat landschapsherstel centraal. Samen met de bevolking en lokale en internationale partners herbebossen we geërodeerde berghellingen, plaatsen we dammetjes om regenwater beter te reguleren en werken we aan nieuwe bronnen van inkomen. Daarnaast worden rampenteams getraind en scholen omgebouwd tot veilige schuilplaatsen.
Deze werkwijze heeft zich al bewezen. Bij een eerder, vergelijkbaar project in Côtes-de-Fer beschermde een systeem van dammetjes het lagergelegen gebied tegen overstromingen en aardverschuivingen tijdens orkaan Matthew in 2016. Regenwater infiltreert er beter in de bodem, waardoor landbouwopbrengsten toenemen. De situatie in het gebied verbetert zelfs zo sterk dat mensen die ooit vertrokken naar de stad weer terugkomen.
-
Planning
Dit programma is van start gegaan in 2019 en zit momenteel in de eerste fase, die tot 2024 duurt. Het hele programma (realisatie van dertig parels) duurt twintig jaar, tot 2039.
-
Partners
Voor dit project werken we samen met Commonland, een organisatie gespecialiseerd in landschapsherstel. In Haïti zelf werken we samen met LEOS aan de eerste businessmodellen en waardeketens in La Vallée-de-Jacmel. Voor de tweede parel in Corail werken we samen met lokale organisatie Aquadev en krijgen we technische begeleiding van The Nature Conservancy. Verder is het Haïtiaanse Rode Kruis onze belangrijkste uitvoerende partner en gebruiken we de analyses van Rode Kruis-datateam 510 voor de identificatie en monitoring van projectgebieden.
Kustbescherming in Tacloban, de Filipijnen
Ieder jaar worden de Filipijnen getroffen door natuurgeweld. Tyfoons en moessonregens en de daarmee gepaard gaande stormen, vloedgolven en overstromingen teisteren de lokale bevolking. Maar met de juiste voorbereiding kan veel schade en leed voorkomen worden.
-
Context
In 2013 verwoestte tyfoon Haiyan grote delen van de stad Tacloban op de Filipijnen. Harde wind en overstromingen vernielden gebouwen en een stormvloed trok kilometers landinwaarts.
Op Leyte, het eiland waar Tacloban ligt, vielen verreweg de meeste slachtoffers. Meer dan 6.300 mensen stierven en ruim 26.000 mensen raakten gewond. 1,6 miljoen families werden getroffen door de tyfoon.
Hoewel Haiyan een tyfoon van de zwaarste categorie was, is dit soort natuurgeweld helaas geen uitzondering voor de Filipijnen. Ieder jaar treffen zo’n 20 tyfoons de eilandengroep. Daarnaast zorgen stormen en moessonregens regelmatig voor vloedgolven en overstromingen. De lokale bevolking moet dus steeds opnieuw rampspoed doorstaan en kan moeilijk een veilig en stabiel leven opbouwen.
-
Doel
Met dit project worden ruim 30.000 mensen in 7 wijken in Tacloban en omgeving weerbaarder tegen de tyfoons en overstromingen die zeker weer zullen komen.
-
Aanpak
De weerbaarheid van de gemeenschappen in Tacloban wordt op meerdere fronten vergroot:
- Met herstelde mangroves en strandbossen. Deze bomen in zee houden wind tegen en zetten de grond vast zodat modderbanken ontstaan. Zo vormen ze natuurlijke golfbrekers. Daardoor is het risico op overstromingen bij een storm minder groot. De bossen worden samen met lokale bewoners geplant en onderhouden. Experts worden geraadpleegd om de mangroves optimaal te plaatsen en de juiste soort op de juiste plek te gebruiken.
- Met betere waarschuwingssystemen voor slecht weer, voorlichting over rampenvoorbereiding en trainingen voor noodhulpteams. Zo weten mensen beter wat ze moeten doen als de nood aan de man komt.
- Met trainingen op het gebied van hygiëne, schoon drinkwater en afval. Door orkaan Haiyan zijn wc’s en waterpompen verwoest. Mensen die hun huis verloren door het natuurgeweld trokken naar andere gebieden, waar ze met meer mensen op één plek wonen. De gezondheidsrisico’s zijn daardoor hoger, omdat ziektes zich makkelijker verspreiden in dichtbevolkte gebieden. Daarom worden waterpompen gerepareerd of verplaatst naar betere plekken. Ook richten we vaste locaties voor afvalverwerking in.
- Met nieuwe, duurzamere bronnen van levensonderhoud voor de lokale bevolking. De mangrovebossen spelen hierbij een belangrijke rol. Vissen nestelen namelijk graag tussen de bomen en zeegrassen. Bewoners kunnen deze vissen vangen voor eigen consumptie of voor de verkoop.
-
Planning
Dit project is gestart in 2018 en duurt tot juni 2023.
-
Partners
Voor dit project werken we samen met internationale organisaties als Commonland, maar ook lokale partijen zoals de Community Environment and Natural Resources Office, het Department of Education en het lokale waterdistrict.
Het Filipijnse Rode Kruis is onze belangrijkste uitvoerende partner.
Living with Floods in Beira, Mozambique
In Beira, een grote stad in Mozambique, zorgen jaarlijkse overstromingen voor problemen voor de armste bewoners. Hun levens, huizen en werkplekken worden ieder jaar weer getroffen.
Deze risico’s kunnen worden ingeperkt door de weerbaarheid van de bevolking te vergroten. In dit project werken we samen met de inwoners van Beira en lokale en internationale partners om dit voor elkaar te krijgen. We focussen daarbij op oplossingen die rekening houden met klimaatverandering en die mensen voorbereiden op een overstroming.
-
Context
In de afgelopen 20 jaar besloegen overstromingen 47% van alle weergerelateerde rampen. Het risico op overstromingen zal alleen maar toenemen door klimaatverandering en vele mensen zullen de gevolgen ervaren als we niets doen. Zo zorgde cycloon Idai in maart 2019 nog voor enorme overstromingen rond de stad Beira en in de rest van Mozambique, met honderden doden en 1,7 miljoen getroffen mensen tot gevolg.
Hoewel Idai een bijzondere gebeurtenis was, hebben veel inwoners van Beira elk jaar opnieuw te maken met overstromingen tijdens het regenseizoen. Hier zijn veel oorzaken voor, waaronder het feit dat veel delen van de stad niet goed verbonden zijn met de waterafvoer. En de afvoerkanalen die er zijn, zitten regelmatig verstopt met afval waardoor het water niet weg kan.
-
Doel
Door onze samenwerking met lokale en internationale partners, willen we de inwoners van drie gebieden in Beira (ong. 60.000 mensen) helpen om weerbaarder te worden tegen overstromingen.
-
Aanpak
In 2020 deed het Nederlandse Rode Kruis een oproep onder allerlei organisaties om mee te doen aan de Living with Floods Challenge. Centrale vraag: hoe helpen we kwetsbare mensen om beter om te gaan met overstromingen, zodat de impact ervan kleiner wordt?
Met onze steun aan 2 pilots in 2020-2021 hebben we een netwerk opgebouwd van lokale actoren die, gesteund door wereldwijde organisaties, werken aan twee doelen:
- Mensen in de stad helpen om zich bewust te worden van overstromingsrisico’s en deze verkleinen. De focus ligt hierbij op het herstellen, beheren en verbeteren van de informele afvoeren die beheerd worden door de lokale gemeenschap. Waar mogelijk willen we deze infrastructuur uitbreiden en vergroenen.
- Mensen in de stad ondersteunen om zich beter voor te bereiden op overstromingen. Bijvoorbeeld door waarschuwingssystemen en evacuatiemogelijkheden te verbeteren.
-
Planning
De pilot van Living with Floods liep van begin 2020 tot eind 2021. De huidige fase duurt tot eind 2023.
-
Partners
We werken nauw samen met het Rode Kruis Mozambique en de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maan-verenigingen. Andere partners zijn Associação FACE, HKV en UNESCO-IHE. We werken ook samen met lokale partijen zoals de gemeente Beira, Sanitaire Voorzieningen, en de lokale waterautoriteit.
Contact
Heb je een vraag aan het Prinses Margriet Fonds of wil je meer weten over één van onze projecten? Neem dan contact op via dit formulier.