Ooit was Haïti de Groene Parel van de Caraïben. Het land stond bekend om haar grote natuurlijke rijkdom en weelderige tropische bossen. Maar vandaag de dag lijkt die bijnaam vooral een verre herinnering. Slechts 2% van de oorspronkelijke bossen is over en Haïti wordt regelmatig geteisterd door natuurgeweld.

Orkanen, overstromingen, droogte en aardbevingen: in Haïti komen ze allemaal voor. En dan is het ook nog eens een van de armste landen ter wereld. Een dodelijke combinatie voor de inwoners, die keer op keer zwaar getroffen worden. Ze hebben hun huis nog niet opgebouwd en hun gewassen nog niet ingezaaid of de volgende ramp staat alweer voor de deur.

Het land zit vast in een vicieuze cirkel van armoede en kwetsbaarheid. Ontbossing en overbegrazing spelen daarin een belangrijke rol: regenwater wordt niet opgenomen door de bodem, waardoor overstromingen en aardverschuivingen ontstaan. Komt er vervolgens een periode van droogte, dan zit er niet genoeg water in de grond voor de gewassen waar de bevolking afhankelijk van is.

Ons doel is om de vicieuze cirkel van kwetsbaarheid en armoede in Haïti te doorbreken. In twintig jaar willen we dertig Haïtiaanse gemeenschappen helpen om weerbaarder te worden tegen natuurgeweld, zodat de inwoners weer hoop krijgen voor de toekomst.

De mogelijkheden voor Haïti zijn enorm. Er is genoeg land beschikbaar voor bosbouw en landbouw, voldoende regen en bovendien een jonge bevolking die smacht naar betere tijden.

Wij willen hen helpen die betere tijden te realiseren, door samen met hen groene parels op te zetten: veilige en bloeiende gemeenschappen met een gezonde balans tussen menselijke behoeften, natuurlijke grondstoffen en economische ontwikkeling.

We zijn inmiddels drie jaar onderweg met de eerste parel in La Vallée de Jacmel, in het zuiden van Haïti. Het werk aan een tweede parel in Corail is begin 2022 gestart. Samen vormen deze eerste parels de basis voor in totaal dertig parels in de komende twintig jaar.

In onze aanpak staat landschapsherstel centraal. Samen met de bevolking en lokale en internationale partners herbebossen we geërodeerde berghellingen, plaatsen we dammetjes om regenwater beter te reguleren en werken we aan nieuwe bronnen van inkomen. Daarnaast worden rampenteams getraind en scholen omgebouwd tot veilige schuilplaatsen.

Deze werkwijze heeft zich al bewezen. Bij een eerder, vergelijkbaar project in Côtes-de-Fer beschermde een systeem van dammetjes het lagergelegen gebied tegen overstromingen en aardverschuivingen tijdens orkaan Matthew in 2016. Regenwater infiltreert er beter in de bodem, waardoor landbouwopbrengsten toenemen. De situatie in het gebied verbetert zelfs zo sterk dat mensen die ooit vertrokken naar de stad weer terugkomen.

Dit programma is van start gegaan in 2019 en zit momenteel in de eerste fase, die tot 2024 duurt. Het hele programma (realisatie van dertig parels) duurt twintig jaar, tot 2039.

Voor dit project werken we samen met Commonland, een organisatie gespecialiseerd in landschapsherstel. In Haïti zelf werken we samen met LEOS aan de eerste businessmodellen en waardeketens in La Vallée-de-Jacmel. Voor de tweede parel in Corail werken we samen met lokale organisatie Aquadev en krijgen we technische begeleiding van The Nature Conservancy. Verder is het Haïtiaanse Rode Kruis onze belangrijkste uitvoerende partner en gebruiken we de analyses van Rode Kruis-datateam 510 voor de identificatie en monitoring van projectgebieden.

In de afgelopen 20 jaar besloegen overstromingen 47% van alle weergerelateerde rampen. Het risico op overstromingen zal alleen maar toenemen door klimaatverandering en vele mensen zullen de gevolgen ervaren als we niets doen. Zo zorgde cycloon Idai in maart 2019 nog voor enorme overstromingen rond de stad Beira en in de rest van Mozambique, met honderden doden en 1,7 miljoen getroffen mensen tot gevolg.

Hoewel Idai een bijzondere gebeurtenis was, hebben veel inwoners van Beira elk jaar opnieuw te maken met overstromingen tijdens het regenseizoen. Hier zijn veel oorzaken voor, waaronder het feit dat veel delen van de stad niet goed verbonden zijn met de waterafvoer. En de afvoerkanalen die er zijn, zitten regelmatig verstopt met afval waardoor het water niet weg kan.

Door onze samenwerking met lokale en internationale partners, willen we de inwoners van drie gebieden in Beira (ong. 60.000 mensen) helpen om weerbaarder te worden tegen overstromingen.

In 2020 deed het Nederlandse Rode Kruis een oproep onder allerlei organisaties om mee te doen aan de Living with Floods Challenge. Centrale vraag: hoe helpen we kwetsbare mensen om beter om te gaan met overstromingen, zodat de impact ervan kleiner wordt?

Met onze steun aan 2 pilots in 2020-2021 hebben we een netwerk opgebouwd van lokale actoren die, gesteund door wereldwijde organisaties, werken aan twee doelen:

• Mensen in de stad helpen om zich bewust te worden van overstromingsrisico’s en deze verkleinen. De focus ligt hierbij op het herstellen, beheren en verbeteren van de informele afvoeren die beheerd worden door de lokale gemeenschap. Waar mogelijk willen we deze infrastructuur uitbreiden en vergroenen.
• Mensen in de stad ondersteunen om zich beter voor te bereiden op overstromingen. Bijvoorbeeld door waarschuwingssystemen en evacuatiemogelijkheden te verbeteren.

De pilot van Living with Floods liep van begin 2020 tot eind 2021. De huidige fase duurt tot eind 2023.

We werken nauw samen met het Rode Kruis Mozambique en de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maan-verenigingen. Andere partners zijn Associação FACE, HKV en UNESCO-IHE. We werken ook samen met lokale partijen zoals de gemeente Beira, Sanitaire Voorzieningen, en de lokale waterautoriteit.