Rampen: op veel plekken is het een onvermijdelijk gegeven. Het is niet de vraag of een ramp zich aandient, maar wanneer. Het Rode Kruis helpt wereldwijd gemeenschappen zich voor te bereiden op deze rampen. En in Zambia is rampenparaatheid geen luxe, maar een noodzaak. De droogtes zijn er hardnekkig en overstromingen komen door het veranderend klimaat steeds vaker en heviger voor. Dit heeft verwoestende gevolgen voor de mensen in het land. Daarom werken we aan een project om gemeenschappen veerkrachtiger te maken en hen beter voor te bereiden op wat komen gaat.
Eerst een korte uitleg over het project: het Nederlandse Rode Kruis werkt samen met het Zambiaanse Rode Kruis sinds 2022 aan het Response Preparedness-project, dat wordt gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het doel? Mensen de middelen en kennis geven om zichzelf en hun oogst te beschermen tegen de rampen die hun levens en hun voedselvoorziening bedreigen. Zoals Mary, een lerares uit het Zambiaanse stadje Sinazongwe, het treffend zegt: “Wanneer we meer kennis bezitten, zullen we voorbereid zijn.”
Hoe we dat precies doen? Hier zijn vijf manieren waarop we samen met de gemeenschappen in Zambia bouwen aan een veiligere toekomst.
1. Oprichten van lokale rampencomités
Met het project richten we ons op drie districten in de zuidelijke provincie van Zambia: Gwembe, Sinazongwe en Siavonga. Hier hebben we zogenoemde ‘comités voor rampenbeheer’ opgezet. Deze comités bestaan uit lokale leiders, boeren en vrijwilligers die in hun gemeenschappen een cruciale rol spelen bij rampen. Hun taak? De eerste stappen zetten wanneer een ramp dreigt, zoals overstromingen of droogte, en informatie delen met de autoriteiten. Door trainingen leren zij hoe ze vroegtijdig actie kunnen ondernemen in hun gemeenschap en anderen kunnen waarschuwen. Daarnaast zijn deze comités essentieel om lokaal leiderschap en zelfredzaamheid te stimuleren.
2. Voorlichting over droogtebestendige landbouw
Droogte is een van de grootste bedreigingen voor de Zambiaanse boeren. Veel oogsten mislukken door gebrek aan regen, waardoor honger en voedseltekorten ontstaan. Het Rode Kruis biedt trainingen aan boeren over droogtebestendige teeltmethoden, zoals het variëren en roteren van gewassen en het planten van gewassen die beter bestand zijn tegen droogte.
Dankzij deze trainingen kunnen boeren hun voedselvoorziening beter beschermen en blijft er ook in droge tijden iets te oogsten. Stanely Bbilo, dorpshoofd van Siamatimba, vertelt hoe belangrijk dit is voor zijn gemeenschap: “Dus als er een ramp is, zoals droogte, dan zullen we nog steeds in staat zijn om iets te oogsten. Omdat we nu weten hoe we ons moeten voorbereiden.”
3. Vroege waarschuwingssystemen
Om gemeenschappen beter te laten anticiperen en zich goed voor te bereiden op een ramp, hebben we vroegtijdige waarschuwingssystemen geïntroduceerd. Met deze benadering zorgen we ervoor dat mensen beter geïnformeerd zijn en maatregelen kunnen nemen wanneer zwaar weer verwacht wordt. De systemen genereren data op basis van onder andere weersvoorspellingen, waardoor bijvoorbeeld overstromingen en periodes van droogte nauwkeuriger voorspeld worden. We werken hiervoor nauw samen met technische experts van ons datateam 510 en het Rode Kruis Klimaatcentrum. Dankzij deze aanpak worden mensen op tijd gewaarschuwd wanneer er een ramp op komst is. Zo kunnen ze de nodige voorzorgsmaatregelen nemen en de schade beperken.
4. Gezondheidscrises voorkomen
Rampen beperken zich niet alleen tot het weer. Ook gezondheidsrampen zoals cholera en miltvuur vormen een bedreiging in Zambia. Door de beperkte watervoorziening in tijden van droogte, komen mensen vaak in de problemen met hygiëne. Als onderdeel van het project werken we nauw samen met lokale gezondheidsautoriteiten om uitbraken van ziektes te voorkomen. Door voorlichting over hygiëne en het verbeteren van water- en sanitaire voorzieningen worden ziekten effectief bestreden.
“Gezondheid is rijkdom”, zegt Rode Kruis-vrijwilliger en lerares Mary. “Als we de juiste kennis hebben over hygiëne, kunnen we ziektes zoals cholera voorkomen en blijven we sterk genoeg om te werken en voor onze families te zorgen.”
5. Samenwerken met lokale gemeenschappen
De sleutel tot het succes van het project is de nauwe samenwerking met de lokale gemeenschappen. In plaats van simpelweg hulpgoederen te verstrekken, geven we hen de middelen en kennis om zelfredzaam te zijn. Lokale leiders en vrijwilligers spelen een belangrijke rol in het delen van kennis binnen hun gemeenschap. Dit leidt tot een sterkere sociale cohesie en betere rampenparaatheid.
“Het Rode Kruis heeft ons laten inzien dat we zelf ook veel kunnen doen”, zegt Liswaniso, lid van het comité voor rampenbeheer in Sinazongwe. “We hebben nu de kennis en de middelen om zelf actie te ondernemen wanneer een ramp toeslaat.”
Hoopvolle toekomst
Dankzij het Response Preparedness project worden de gemeenschappen in Zambia beter voorbereid op de uitdagingen die ze tegenkomen. Ze leren niet alleen hoe ze hun gewassen kunnen beschermen, maar ook hoe ze als gemeenschap kunnen samenwerken om de impact van een ramp te verminderen. “De toekomst ziet er goed uit”, zegt Mary tot slot en vol vertrouwen.
Het Rode Kruis werkt wereldwijd aan het versterken van gemeenschappen om zich beter voor te bereiden op mogelijke rampen. Benieuwd naar projecten in andere delen van de wereld?
