Loverboys, moderne slavernij of uitbuiting: misschien merk je het niet dagelijks om je heen, maar ook in Nederland zijn er mensen die hier slachtoffer van worden. Wie zijn deze mensen en wat doet het Rode Kruis voor hen? Op de Europese Dag tegen Mensenhandel spreken we met Marieke van den Berg over haar werk voor het Programma Mensenhandel van het Rode Kruis.
Mensenhandel is zo’n typisch woord dat iedereen kent, maar niet iedereen kan uitleggen. De officiële definitie is een behoorlijke mond vol. Simpel gezegd is er sprake van mensenhandel wanneer iemand een ander dwingt om te werken onder slechte omstandigheden en hier zelf aan verdient. Dit is een groeiend internationaal probleem, waarbij slachtoffers vaak geen toegang hebben tot basisbehoeften en veiligheid. In dit artikel leggen we het nog wat uitgebreider uit.
Wereldwijd zijn er naar schatting zo’n 50 miljoen mensen slachtoffer van mensenhandel. Hoeveel mensen precies slachtoffer zijn, is moeilijk te bepalen. Het is namelijk een verborgen probleem: de meeste slachtoffers komen niet in beeld, omdat zij geen hulp kunnen of durven te vragen.
Mensenhandel in Nederland
”Juist daarom is het ontzettend belangrijk dat we met z’n allen weten hoe we mensenhandel kunnen herkennen”, vertelt Marieke van den Berg. Al tien jaar werkt ze voor het Programma Mensenhandel van het Rode Kruis. Dit programma biedt hulp aan slachtoffers van mensenhandel en geeft hier voorlichting over op scholen én aan hulpverleners. Zo krijgen hulpverleners van het Rode Kruis en van andere organisaties training in het herkennen en voorkomen van mensenhandel.
“Veel mensen realiseren zich niet dat mensenhandel ook in Nederland voorkomt”, zegt Marieke. “Helaas is dat wel de realiteit. We zien hier verschillende vormen van mensenhandel: seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting en gedwongen criminaliteit komen het meest voor. Denk bijvoorbeeld aan jongeren die onder druk worden gezet om drugs te dealen of inbraken te plegen. Maar ook aan Oekraïense ontheemden, die lange dagen in de kassen of de bouw moeten werken tegen een laag loon, of asielzoekers die worden geronseld voor gedwongen prostitutie.”
Online mensenhandel
Een zorgwekkende trend is de toename van mensenhandel online, waarbij slachtoffers via internet worden benaderd en gechanteerd. Marieke licht toe: “Mensenhandelaren vragen bijvoorbeeld om een pikante foto of video en zetten slachtoffers vervolgens onder druk om voor hen te werken door te dreigen dit beeldmateriaal te verspreiden.”
Vaak zijn het jongeren en migranten die doelwit zijn van dit soort praktijken. “Jongeren zijn namelijk gemakkelijker onder druk te zetten vanwege hun leeftijd, terwijl migranten vaak kwetsbaar zijn vanwege taalbarrières, het gebrek aan een ondersteunend netwerk of door beperkte kennis van hun rechten in hun nieuwe land.” Ongedocumenteerde migranten zijn extra kwetsbaar. “Zij mogen niet legaal werken en zijn bang (gemaakt) om naar de politie te stappen”, vult Marieke aan.
Red flags
Gebrek aan kennis over risico’s en red flags maakt mensen kwetsbaar voor uitbuiting. Het Rode Kruis heeft daarom educatieve pakketten voor scholen ontwikkeld om leerlingen te informeren over mensenhandel. En ook diverse migrantengroepen krijgen voorlichting.
“Het is belangrijk dat iedereen deze signalen leert te herkennen”, stelt Marieke. “Als iemand een aanbod krijgt voor werk dat te mooi lijkt om waar te zijn, of als iemand moet werken onder slechte omstandigheden met nauwelijks betaling, dan moeten de alarmbellen gaan rinkelen. Ook tekenen van mishandeling, zoals blauwe plekken, zijn waarschuwingssignalen.”
Maak je je zorgen om jezelf of anderen? Neem dan contact op met de Mensenhandel Helpdesk van CoMensha of chat anoniem met gespecialiseerde hulpverleners van Fier.
Het Rode Kruis en mensenhandel
Op 18 oktober, tijdens de Europese Dag tegen Mensenhandel, vestigen we de aandacht op het probleem van mensenhandel. Het Rode Kruis zet zich al sinds 2009 actief in voor de strijd tegen mensenhandel en blijft zich inzetten om slachtoffers te helpen en uitbuiting te voorkomen. Omdat mensenhandel zich niet beperkt tot nationale grenzen, werken we nauw samen met andere Rode Kruis-verenigingen in verschillende landen.
