Geen geld overhouden om boodschappen van te kopen. Voor steeds meer mensen in ons land is dat de realiteit. Antropoloog Nikki Buijse deed voor het Rode Kruis het afgelopen jaar onderzoek naar voedselarmoede in Nederland. “Dit is pas het topje van de ijsberg.”
“Op papier lijkt het allemaal goed geregeld in Nederland”, begint Nikki. “Maar de realiteit is dat er 400.000 mensen in verborgen voedselarmoede leven. Deze mensen willen graag hulp, maar krijgen die hulp nog niet. Toen ik dat cijfer hoorde, vond ik dat heel shocking.”
Verborgen groep
Voedselarmoede komt in alle lagen van de bevolking voor. Dat weet Nikki als geen ander. Voor haar onderzoek sprak ze met heel veel verschillende mensen. “De ouderen in voedselnood waren het moeilijkst te bereiken. Vooral de 80+’ers die niet mobiel zijn. Die gaan nergens naartoe en zijn dus ook niet bekend bij de buurtinitiatieven waar we vanuit het Rode Kruis veel mee samenwerken. Dat is echt een verborgen groep.”
Besef van de ernst
Nikki vertelt over een bezoek dat veel indruk op haar heeft gemaakt. “Ik kwam bij een vrouw thuis die ik al eerder had gesproken. Een alleenstaande moeder. Dan ineens zie je in wat voor huis iemand woont, met vier kleine kinderen – zieke kinderen – en de verwarming uit, hartje winter, het was er vijftien graden. Dat komt echt binnen. Dat gaf mij een besef van de ernst.”
Ze vervolgt: “Iets anders wat ik ook heel pijnlijk vond, was de groep mensen zonder verblijfspapieren. Die mensen hadden een bepaalde onverschilligheid over zich heen. Ze leken niet meer zo in contact met de zwaarte van hun leven, waarschijnlijk vanuit een overlevingsmechanisme. En dus kreeg ik vaak een ‘I’m okay’ terwijl ik wist dat ze bijvoorbeeld maar één keer per dag iets aten.”
Zoveel mensen, zoveel schaamte
Nikki kwam in haar onderzoek heel veel schaamte tegen. Maar bij iedere groep bleek die schaamte er anders uit te zien. “Om terug te komen op de ouderen: zij willen andere mensen niet tot last zijn. Vooral niet klagen en je niet aanstellen – dat is hun levenshouding vaak.”
“Bij gezinnen die gevlucht zijn, zie je veel schaamte richting de familie die is achtergebleven”, vervolgt ze. “Zij hebben het gevoel dat ze niet mogen klagen, ‘want zij zijn toch bevoorrecht dat ze in Nederland zijn?!’. Uit loyaliteit sturen ze geld terug naar bijvoorbeeld hun ouders, die vaak in een conflictgebied leven. Geld dat ze eigenlijk zelf heel hard nodig hebben, zoals de kinderbijslag. Hun familie heeft vaak geen idee van hun moeilijke financiële situatie hier.”
Menselijk contact
Het afgelopen jaar heeft Nikki slechts het ‘topje van de ijsberg’ gezien, vertelt ze. Er moet volgens haar nog veel méér onderzoek komen. “We proberen er bij het Rode Kruis goed achter te komen hoe we mensen in voedselarmoede echt verder kunnen helpen. Luisteren naar deze mensen is hierin heel belangrijk.”
Luisteren heeft nog een andere waarde, vertelt Nikki: “De schaamte en stress die mensen in voedselarmoede ervaren, maakt vaak eenzaam. Menselijk contact en een gevoel van erbij horen is voor ieder mens heel belangrijk. Ik heb veel geknuffeld de afgelopen tijd.”
Het Rode Kruis helpt mensen in voedselnood
Om zoveel mogelijk mensen in voedselnood te helpen, heeft het Rode Kruis Giro 5125 geopend. Alleen met donaties kunnen we onze hulp blijven geven en verder uitbreiden. Doneren kan via onderstaande button of via IBAN NL02 INGB 0000 0051 25.
