Onmogelijke keuze tussen armoede en onveiligheid
Drie jaar nadat het conflict in Oekraïne escaleerde, maakt het Rode Kruis zich zorgen om vluchtelingen in de knel: vanwege geldgebrek maken zij vanuit omliggende landen de keuze terug te keren naar huis. In bijna een derde van de gevallen betekent dit dat zij teruggaan naar een gebied waar actief wordt gevochten.
Niet kunnen integreren, werkloosheid en sterke heimwee: voor sommige Oekraïense vluchtelingen is het leven extra zwaar. Uit een rondvraag van het Rode Kruis onder 5400 mensen die vanuit een buurland (niet Nederland) terugkeerden naar Oekraïne, blijkt dat 42 procent ‘werk’ opgeeft als reden om huiswaarts te gaan. Van de ondervraagden komt 27 procent vervolgens terecht op plekken waar het nog altijd gevaarlijk is, vanwege het aanhoudende conflict.
Nood blijft, internationale hulp neemt af
Na 24 februari 2022 sloegen miljoenen mensen op de vlucht voor geweld. Het Rode Kruis begon daarop een enorme noodhulpoperatie, met name in Oekraïne en de direct omliggende landen. Tegelijkertijd neemt financiële steun voor het conflict af. Naar schatting bevinden zich nu 6,8 miljoen vluchtelingen uit Oekraïne in het buitenland en raakten 3,7 miljoen mensen in eigen land ontheemd.
Vooral degenen die sterk afhankelijk zijn van overheidssteun, zoals ouderen (54 procent), besluiten terug naar huis te gaan. Heimwee en familiebanden zijn vanaf het begin de voornaamste drijfveren geweest voor terugkeer, maar het Rode Kruis ziet ook dat gebrek aan werk, schulden en zelfs toegang tot gezondheidszorg een belangrijke rol spelen. Omdat de hulp afneemt, terwijl de kosten van levensonderhoud stijgen, beginnen schulden zich vaker op te stapelen.
Alarmerende voedseltekorten
Het Rode Kruis constateert dat mensen die terugkeren vaak opnieuw ellende wacht, omdat woningen, ziekenhuizen en scholen zijn verwoest. De winter zorgt voor extra misère, want brandstof om je huis mee warm te houden, is schaars en duur. Daarbij kampt zeker 23 procent van hen met voedseltekorten. Dit is alarmerend.
Al drie jaar lang werkt het Rode Kruis onafgebroken om mensen die geraakt worden door het conflict te helpen, met noodopvang, medische hulp en voedsel. Ook omscholing, integratie en financiële steun zijn hierbij belangrijk. Gezien het aanhoudende conflict en afnemende humanitaire steun, zullen deze Rode Kruis-projecten belangrijk blijven.
Belangrijkste conclusies uit het onderzoek van het Rode Kruis:
- Economische druk: Meer dan de helft van degenen die terugkeren naar Oekraïne doet dit vanwege economische problemen. Maar eenmaal thuis geeft 23 procent aan dat ze niet genoeg te eten hebben, omdat er nog altijd weinig geld is.
- Terugkeer naar risicovolle gebieden: 27 procent vestigt zich in gebieden nabij de frontlinies, ondanks grote veiligheidsrisico’s. Maar liefst 79 procent van hen meldt dat zij grote tekorten hebben om te (over)leven.
- Schuldenlast: Eén op de drie terugkerende vluchtelingen heeft momenteel schulden, waarvan 12 procent ze niet kan terugbetalen.
- Oudere bevolking: 54 procent van de ontheemde oudere Oekraïners is afhankelijk van overheidssteun, maar die is vaak onvoldoende. Zeker 32 procent leeft alleen, wat hun kwetsbaarheid vergroot, door bijvoorbeeld eenzaamheid.
- Afnemende steun: Een verwachte daling van internationale steun in 2025 brengt cruciale hulpprogramma’s in gevaar. Daardoor komt er meer druk op het werk van het Rode Kruis.
Het Rode Kruis roept donoren en partners op de steun voor Oekraïne op te schalen, anders dwingen we mensen een onmogelijk keuze te maken tussen armoede en onveiligheid.
Lees hier een samenvatting van het onderzoek
Op de hoogte blijven over het Rode Kruis?
Volg ons via X of meld je aan voor de perslijst. Vragen over dit bericht?
Neem contact op met een woordvoerder
