Je hebt het misschien wel gezien in het nieuws deze week. Oekraïense moeders, echtgenoten en dochters vroegen aandacht voor de situatie van krijgsgevangenen in het conflict tussen Rusland en Oekraïne. “Waarom doet het Rode Kruis zo weinig om hen te helpen?”, vragen de vrouwen zich af. Zes begrijpelijke vragen over het handelen van het Rode Kruis in Oekraïne.
1. Waarom zijn mensen boos op het Rode Kruis?
Op 29 juli 2022 werd het detentiecentrum in Olenivka in Oost-Oekraïne aangevallen. In dit centrum zaten op dat moment verschillende krijgsgevangenen: strijders die tijdens het conflict gevangen zijn genomen door de tegenpartij. Het Internationale Rode Kruis (ICRC) heeft toen direct een verzoek ingediend om de krijgsgevangenen op deze locatie te bezoeken en om onder andere medisch materiaal te doneren. Helaas hebben we nog steeds geen volledige toegang gekregen tot het gebied.
We zien dat dit tot frustratie leidt. Veel vrouwen, moeders en kinderen van krijgsgevangenen willen dat ICRC meer doet om in contact te komen met de krijgsgevangenen omdat ze willen weten hoe het met hun dierbaren gaat. Zij zouden het liefst willen dat ze worden vrijgelaten. En dat is natuurlijk heel begrijpelijk.
2. Waarom doet het Rode Kruis dan niet meer?
Het Rode Kruis doet er alles aan om krijgsgevangen in Oekraïne te bezoeken. Dat is bij honderden mensen gelukt, maar bij duizenden anderen helaas nog niet. Het is niet aan het Rode Kruis om te bepalen of de krijgsgevangenen vrijkomen, wel is het onze taak om de gevangenen te bezoeken en humanitaire diensten te verrichten. Deze taak is vastgelegd in het humanitair oorlogsrecht.
Een team van elf Rode Kruis-medewerkers, onder wie één arts, staat daarom al maanden klaar in Donetsk om alle krijgsgevangenen te bezoeken. Ook wil het team het detentiecentrum in Olenivka bezoeken. Maar om ons werk te kunnen doen, moet er worden voldaan aan minimale veiligheidsstandaarden. Tot nu toe is er geen garantie gegeven voor de veiligheid van onze medewerkers. Daarnaast geven de lokale autoriteiten geen officiële toestemming om het gebied te bezoeken.
3. Welke regels bestaan er over krijgsgevangenen?
Volgens de Derde Conventie van Genève mag ICRC alle locaties bezoeken waar krijgsgevangenen zitten. Alle partijen van een internationaal gewapend conflict hebben de verplichting om dit ook toe te staan.
Het doel van deze bezoeken is verzekeren dat krijgsgevangenen worden behandeld volgens de regels van het humanitair oorlogsrecht. Zo moeten krijgsgevangenen de kans krijgen om verzorgd te worden als ze gewond zijn. Ook zijn strijdende partijen verplicht om krijgsgevangenen genoeg te eten en drinken te geven om te overleven, en ze moeten hen de kans geven om in contact te blijven met hun familie zodat hun waardigheid beschermd blijft. Het Centraal Informatiebureau van het ICRC verzamelt informatie over de toestand van de krijgsgevangenen en communiceert daarover naar hun families.
4. Wat heeft het Rode Kruis tot nu toe al geprobeerd?
Sinds het begin van het conflict doen medewerkers van ICRC er alles aan om toegang te krijgen tot krijgsgevangen aan beide zijden van het conflict. We hebben tot nu toe honderden krijgsgevangenen in Oekraïne kunnen bezoeken, maar duizenden anderen nog niet. We doen daarom een dringend beroep op de autoriteiten om ons volledige toegang te geven.
5. Waarom spreek het Rode Kruis zich niet nog meer uit?
Dat het na meerdere pogingen niet is gelukt om volledig toegang te krijgen tot alle krijgsgevangen, is frustrerend. ICRC heeft zich hier dan ook meerdere malen over uitgesproken.
Het Rode Kruis blijft tijdens een conflict echter altijd neutraal. Dit doen we omdat we hierdoor aan iedereen hulp kunnen verlenen. Omdat we geen partij kiezen, verlenen strijdende partijen over de hele wereld onze hulpverleners toegang tot conflictgebieden. Juist door neutraal te blijven, kunnen we dus zoveel mogelijk levensreddende hulp bieden aan slachtoffers van conflicten.
Tegelijkertijd proberen wij ook contact te houden met alle strijdende partijen. We wijzen hen onder andere op de regels van het humanitair oorlogsrecht.
6. Geven we het nu dan zomaar op?
Nee. ICRC zal zich blijven inzetten om toegang te krijgen tot álle krijgsgevangen van het conflict tussen Oekraïne en Rusland. We zullen strijdende partijen blijven oproepen zich te houden aan het humanitair oorlogsrecht en zullen nooit stoppen met het eisen van toegang tot krijgsgevangenen totdat we ze allemaal kunnen zien, waar zij ook worden vastgehouden.
Het Rode Kruis helpt de slachtoffers van het geweld in Oekraïne
Al sinds het begin van het conflict is het Rode Kruis bezig om slachtoffers van het geweld in Oekraïne te helpen. Niet alleen zetten we ons in voor een menswaardige behandeling voor krijgsgevangenen, we helpen mensen ook met onder andere voedsel, water en medische hulp. Dit doen we in Oekraïne, in de landen eromheen en in Nederland.
