Uit handen van een van onze jongste vrijwilligers, Jordi Rijsdam, ontving koning Willem-Alexander op 8 mei 2017 het eerste exemplaar van het boek ‘Hier om te helpen: 150 jaar Nederlandse Rode Kruis’. In dit boek hebben Ad van Liempt en Margot van Kooten de geschiedenis van het Nederlandse Rode Kruis pakkend beschreven. Het boek is nu voor iedereen te koop.
Ad van Liempt beschrijft hoe het boek tot stand is gekomen:
“Honderdvijftig jaar Nederlands Rode Kruis, te beschrijven in een boek dat voor geïnteresseerden boeiend is en dat tegelijk een beeld geeft van de sterk veranderende omstandigheden. Dát was de opdracht die Margot van Kooten en ik twee jaar geleden aanvaardden. Het bleek een uitdaging van formaat. ”
We stonden al snel versteld van de enorme hoeveelheid archiefmateriaal die er in het Rode Kruis-archief en in het Nationaal Archief zijn verzameld. En daarnaast hebben de meeste afdelingen ook nog enorme hoeveelheden papier bewaard over hun verleden.
Margot, een geboren archieftijger, werkte zich overal doorheen en selecteerde wat voor ons boek interessant kon zijn en stuurde dat aan mij door.
Alles nageplozen
In veel gevallen bleek het archief de weg te wijzen naar andere bronnen, hele oude boeken, brochures, brieven en vooral ook: krantenartikelen. Dankzij de Koninklijke Bibliotheek, die alle kranten die ooit in Nederland verschenen zijn online toegankelijk heeft gemaakt, hebben we duizenden artikelen doorgewerkt.
De mensen centraal
En zo hebben we een boek kunnen produceren dat uitsluitend op controleerbare bronnen is gebaseerd, en dat dus zoveel mogelijk een waarheidsgetrouw beeld geeft. Maar dan nog kun je op duizend manieren een boek schrijven.
Wij hebben gekozen voor een boek waarin de mens centraal staat. In dit geval de helpende mens, de Rode Kruiser die in actie kwam als een medemens in nood was.
En daarom verdiepten we ons in:
- Sara Hudig, die in 1870 in de Frans-Duitse oorlog stervende soldaten bijstond, in een boerenschuur nabij Sedan.
- Johanna Benthem, die in 1922 op een motor door het Wolgagebied in de Sovjet-Unie crosste om aan eten te komen in een land waar mensen als ratten stierven van de honger.
- Pim Kolff, die in het laatste oorlogsjaar in het stadje Kampen honderden dwangarbeiders afkeurde, zodat ze niet voor de Duitsers hoefden te werken.
- En in Jeroen Duinkerken, die in 2000 zelf met zijn gezin getroffen werd door de vuurwerkramp in de wijk Roombeek, maar eerst als Rode Kruis-vrijwilliger anderen ging helpen.
Er passeert in het boek een bonte stoet mensen, van wie we tevoren meestal nog nooit hadden gehoord, maar die het één voor één waard zijn om opgenomen te worden in een soort eregalerij van altruïsten – mensen die opstonden om te helpen als dat nodig was.
Ommezwaai
Tegelijkertijd biedt het boek ons ook een andere blik op de geschiedenis van Nederland. Het Rode Kruis was de helft van zijn 150 jaar een organisatie met een militair stempel, bedoeld om soldaten bij te staan die van het slagveld kwamen of krijgsgevangen waren geworden.
Vooral na de oorlog komt de grote omslag: het Rode Kruis gaat burgers helpen, in binnen- en buitenland. En naarmate de tijd vordert, wordt het steeds meer een organisatie voor noodhulp.
Bij de watersnoodramp van 1953, bij de tsunami van 2004 in Zuidoost-Azië, maar ook als er in 2015 ineens duizenden mensen op de vlucht zijn voor oorlog in hun land.
Van toen tot in het nu
Voor ons veranderde het werk ook nogal: van geschiedschrijving werd het gaandeweg verslaggeving. Margot was op Pinkpop om het Rode Kruis in actie te zien, ikzelf liep op de Vierdaagse rond, in opperste verbazing over de enorme Rode Kruis-operatie in en om Nijmegen.
Zo was het werken aan ‘Hier om te helpen’ voor ons voortdurend boeiend en leerzaam. Hopelijk is het dat straks ook voor al die lezers die willen weten waar het Rode Kruis zich 150 jaar lang mee bezig heeft gehouden.”
Het boek ‘Hier om te helpen – 150 jaar Rode Kruis’ ligt nu in de boekhandel.
