In het nummer Utrecht aan zee schetst rapper Steen een toekomst waarin we liggen te zonnebaden op het strand in Utrecht. Het klinkt misschien als een fantasie, maar het zou wel eens echt kunnen gebeuren. Het waterpeil in Nederland blijft maar stijgen. Wat betekent dat voor ons land? En zijn we voorbereid op overstromingen in Nederland?
We weten allemaal dat Nederland laag ligt, maar wist je dat bijna een derde van het land onder zeeniveau ligt? Het laagste punt van Nederland ligt in Nieuwerkerk aan den IJssel, op 6,78 meter onder het Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dit is het referentieniveau voor hoogte in Nederland, oorspronkelijk vastgesteld in Amsterdam. Alles wat onder dit peil ligt, is dus onder zeeniveau.
Wonen op een moeras
De reden dat Nederland zo laag ligt, is omdat veel land is gewonnen uit moeras- en veengebieden. Steden zoals Amsterdam en Rotterdam zijn op deze gebieden gebouwd. Door water weg te pompen, werd het land droog en bewoonbaar. Maar hierdoor is de bodem gaan zakken, wat ervoor zorgt dat veel delen van Nederland nu onder zeeniveau liggen. In steden zoals Gouda stroomt het water na een flinke regenbui soms de huizen binnen. Dit is niet alleen vervelend, maar ook gevaarlijk: de funderingen van huizen kunnen beschadigen en instorten.
Overstromingen in Nederland
De stijgende zeespiegel brengt extra risico’s met zich mee voor Nederland. Door de opwarming van de aarde smelten de ijskappen en zet het zeewater uit. Dit vergroot het risico op overstromingen. Het wordt bovendien steeds moeilijker om het land droog te houden. Volgens het KNMI zal de zeespiegel de komende 80 jaar met zo’n 1,20 meter stijgen. In het ergste geval kan dat zelfs oplopen tot twee meter. Dit zou dramatische gevolgen hebben voor Nederland.
Van het Groene Hart naar het Blauwe Hart
Als het waterpeil echt zo ver stijgt, verandert Nederland drastisch. Sommige experts denken zelfs dat het ‘Groene Hart’ zal veranderen in een ‘Blauw Hart’. Ze stellen zich voor dat de Randstad bestaat uit omdijkte historische steden, drijvende wijken en zelfs nieuwe Waddeneilanden voor de westkust. Dit klinkt misschien futuristisch, maar de kans is groot dat we zo’n toekomst gaan zien als we niet op tijd ingrijpen.
Maar, we hebben toch dijken?
Is dit allemaal niet overdreven? We hebben toch dijken, en we zijn toch wereldkampioen in de strijd tegen het water? Dat klopt. Nederland wordt gezien als de best beschermde delta ter wereld, met dijken en duinen die ons beschermen. Sinds de watersnoodramp van 1953 zijn we experts geworden in waterbeheer, en ingenieurs denken zelfs dat we een zeespiegelstijging van wel tien meter zouden kunnen opvangen.
Toch stijgt de zeespiegel sneller door klimaatverandering, en is er steeds minder tijd om de dijken te versterken. Daarbij vormen niet alleen de zee, maar ook rivieren een gevaar. De overstromingen in Limburg in 2019 toonden aan hoe kwetsbaar Nederland kan zijn voor rivierwater.
Er zijn wel oplossingen voor waterproblemen, maar die zijn vaak complex en duur. Als het water stijgt moeten de dijken breder worden, maar daar is vaak niet genoeg ruimte voor, vooral omdat er al huizen staan. Dit betekent dat we nieuwe, slimme oplossingen moeten vinden.
Wat kun jij doen om je voor te bereiden?
Gelukkig zijn er dingen die je zelf kunt doen om je voor te bereiden. Je kunt bijvoorbeeld controleren of je in een risicogebied woont via de website overstroomik.nl. Het is belangrijk om een persoonlijk noodplan op te stellen. Verzamel belangrijke informatie, zoals telefoonnummers, adresgegevens en vluchtroutes. Leg dit document op een veilige plek. Ook is het handig om een noodpakket klaar te hebben liggen.
Het Rode Kruis en water
Wanneer Nederland overstroomt, speelt het Rode Kruis een belangrijke rol. Onze vrijwilligers helpen bij evacuaties en zorgen voor tijdelijke opvanglocaties met voedsel, water en onderdak. Ook bieden we medische zorg en psychosociale ondersteuning aan slachtoffers, en helpen we bij het herstellen van contact met vermiste familieleden.
