Binnen enkele minuten kan een rustige rivier veranderen in een verwoestende vloedgolf. Overstromingen zijn wereldwijd één van de meest voorkomende en gevaarlijke natuurrampen. Ze veroorzaken veel schade en slachtoffers.
Maar hoe ontstaan overstromingen eigenlijk? Waar komen ze vooral voor? En hoe kun je jezelf en anderen beschermen? Op deze pagina vertellen we je alles wat je moet weten.
Een overstroming doet zich voor wanneer water op land komt dat normaal droog is. Dit kan gebeuren door hevige regenval, smeltend ijs, stormvloeden, of door het doorbreken van dijken en dammen. Soms stijgt het water langzaam, maar het kan ook snel en onverwacht omhoogkomen. Dit veroorzaakt een situatie die plotseling erg gevaarlijk is. Hoewel overstromingen een natuurlijk verschijnsel zijn, komen ze door menselijke activiteiten en klimaatverandering steeds vaker en heviger voor. Ze kunnen veel schade veroorzaken aan mensen, de natuur en gebouwen.
Een overstroming kan op verschillende manieren ontstaan. Bijvoorbeeld door zware regenval die in een korte tijd valt, of door snel smeltende sneeuw die niet door rivieren kan worden afgevoerd. Ook een dam of- dijkdoorbraak of een tsunami kan leiden tot plotselinge en enorme waterstromen.
Het wordt gevaarlijk wanneer mensen dicht bij rivieren en kusten wonen. Bebouwing met asfalt en beton verhindert dat de grond water opneemt, wat de kans op overstromingen vergroot. Zelfs in droge gebieden kunnen overstromingen optreden. Daar is de grond vaak zo droog en hard dat het water niet snel kan worden opgenomen. Het water blijft dan op de oppervlakte liggen en kan leiden tot overstromingen.
Overstromingen komen overal ter wereld voor, maar sommige gebieden zijn extra kwetsbaar. Bijvoorbeeld landen als Bangladesh, Pakistan en Brazilië. Riviergebieden, kuststreken en laaggelegen gebieden lopen meer risico, en ook arme landen zijn vaker slachtoffer. Gemiddeld zijn er jaarlijks meer dan 128 grote overstromingen, die tienduizenden mensen raken.
In Nederland ligt een deel van het land onder zeeniveau, wat de kans op overstromingen vergroot. Maar niet alle overstromingen zijn problematisch. In sommige gebieden zorgen ze juist voor vruchtbare grond. In Nederland gebeurt dit bijvoorbeeld in de uiterwaarden, stukken grond die bij hoogwater mogen onderstromen. Deze overstromingen zijn goed te voorspellen en te beheersen.
Hoe de zomer van 2024 de wereld onder water zette
Overstromingen kunnen verwoestende gevolgen hebben. Wanneer water je huis overspoelt, verlies je vaak alles wat je hebt: je woning, persoonlijke spullen en soms zelfs dierbaren. Het kan weken of zelfs maanden duren voordat een gebied weer bewoonbaar is.
Overstromingen vernielen wegen, bruggen en andere voorzieningen, waardoor het moeilijk is om aan voedsel en hulp te komen. Door de overvloed aan water worden oogsten vernietigd en sterft vee, wat leidt tot voedseltekorten. Daarnaast verspreidt vervuild water gevaarlijke ziektes zoals cholera, malaria en dengue.
Elk jaar worden zo’n 21 miljoen mensen wereldwijd getroffen door overstromingen. Dit aantal zal tegen 2030 waarschijnlijk verdubbelen door de stijgende zeespiegel en extremere weersomstandigheden door klimaatverandering. Overstromingen zullen dus vaker en heviger voorkomen, waardoor steeds meer mensen en gebieden in gevaar komen.
Nederland is goed beschermd tegen hoogwater en overstromingen. Duinen, dammen en dijken houden het water buiten de deur. Maar door klimaatverandering neemt het risico op overstromingen toe. Het is daarom slim om je nu al voor te bereiden.
Check bijvoorbeeld of je in een risicogebied woont via overstroomik.nl, en zorg ervoor dat je NL-Alert goed is ingesteld zodat je waarschuwingen van de overheid ontvangt. Stel een persoonlijk noodplan op met belangrijke telefoonnummers en adressen, en verzamel een noodpakket met voedsel, water en een opgeladen powerbank.
Als het dreigt mis te gaan, sluit dan gas, elektriciteit en water af indien mogelijk. Evacueer op tijd of zoek een veilige, hoger gelegen plek in je huis als je moet blijven.
Zo ben jij voorbereid op een overstromingWereldwijd helpen hulpverleners van het Rode Kruis bij overstromingen. We bieden onderdak, voedsel, water, medische zorg en psychosociale steun aan getroffenen. Ook ondersteunen we bij reddingsoperaties, zoeken we vermisten en bergen we lichamen van slachtoffers. Na een ramp helpen we mensen hun leven weer op te bouwen, bijvoorbeeld met financiële hulp of door waterinstallaties te herstellen.
Ons doel is de impact van overstromingen te verminderen. Daarom werken we samen met lokale gemeenschappen over de hele wereld om hun weerbaarheid te versterken, zodat ze toekomstige rampen beter kunnen doorstaan.
Zo helpen we na de overstromingen in Libië
Miljoenen gezinnen strijden tegen de verwoestende gevolgen van droogte en overstromingen. Gewassen mislukken, drinkwater raakt op, en overleven wordt steeds moeilijker.
Deze week vindt de jaarlijkse klimaattop plaats: de COP29. De verwachtingen over de uitkomst zijn laag, terwijl de urgentie van actie steeds groter wordt. Wat staat er op de agenda, en waarvoor pleit het Rode Kruis?
Van Brazilië tot aan Jemen: overal ter wereld worden mensen getroffen door verwoestende overstromingen. En dat is niet alleen te wijten aan het regenseizoen. Het klimaat verandert en brengt steeds heftiger en onvoorspelbaarder weer. De gevolgen daarvan zijn overal voelbaar.
Overstromingen komen vaak voor in stedelijke gebieden, omdat regenwater moeilijk weg kan door verharde oppervlakken. Ook rivierdalen en laaggelegen gebieden zijn kwetsbaar, waar overvloedige regen of smeltwater rivieren laat overstromen en de afwatering belemmert. Kustgebieden lopen risico door stormen en hoge golven die water over de kusten stuwen.
Hoe minder middelen een land heeft om zich te beschermen, hoe groter de impact van overstromingen.
De kans op een overstroming is het grootst langs de grote rivieren, zoals de Rijn en de Maas. Maar ook de laaggelegen polders en in Limburg en regionale rivieren en beken kunnen overstromen.
Bovendien ligt Nederland onder de zeespiegel. Hierdoor is ons land extra kwetsbaar voor overstromingen door hoge golven en stormvloeden. Gelukkig heeft ons land ruim 17.691 kilometer aan waterkerende dijken. Om ervoor te zorgen dat deze dijken bestand zijn tegen de gevolgen van de klimaatverandering, worden ze elke twee jaar getest.
We spreken van een overstroming wanneer water een gebied bedekt dat normaal droog is. Dit gebeurt meestal door hevige regenval, het smelten van sneeuw, of door een hoge zeewaterstand.
Ja, overstromingen kunnen vaak worden voorspeld. Ook als humanitaire organisatie houden we ons hiermee bezig. Ons data & digital team 510 speelt hierbij een belangrijke rol. Ze gebruiken technologie en data om informatie over het weer en waterstanden te verzamelen. Dit helpt ons om vroegtijdig waarschuwingen te geven over het naderende weer en snel hulp te bieden wanneer er een overstroming dreigt.