Als na een grote natuurramp duizenden huizen in puin liggen, dan lijkt het logisch: direct erheen met voedselpakketten, keukenspullen en tenten. Toch helpen we de slachtoffers soms beter door hen iets anders te geven: geld. Hoe dat zit? Rodolphe Visser, disaster response coördinator bij het Rode Kruis, legt uit.
Cashhulpverlening, wat is dat precies?
“Mensen die alles kwijt zijn geraakt door een natuurramp, kunnen we op verschillende manieren helpen : we delen spullen uit, we geven mensen vouchers waarmee ze zelf spullen kunnen kopen of we geven geld. We kiezen steeds minder vaak voor spullen, en steeds vaker voor geld of vouchers.
Dit hebben we bijvoorbeeld gedaan tijdens de coronacrisis op de Cariben. Op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten is een groot deel van de bevolking afhankelijk van toerisme en daardoor kwamen veel mensen in de problemen toen de pandemie losbarstte. We hebben toen elektronische kaarten uitgedeeld waarop elke week een geldbedrag werd gezet. Hiermee konden mensen boodschappen doen in de lokale supermarkt.
Ook geven we op dit moment in Nederland boodschappenkaarten uit. Hiermee helpen we mensen die geen geld hebben voor boodschappen en niet in aanmerking komen voor andere hulp. ”
Waarom is het soms beter om geld uit te delen dan spullen?
“De belangrijkste reden is dat mensen zo hun gevoel van waardigheid behouden. Als jouw keuken omver is geblazen door een orkaan, dan weet je zelf welke spullen je nodig hebt om jouw huis weer leefbaar te maken. Dankzij cash of vouchers kun je die items zelf kopen.
Daarnaast zorgen we zo voor betere hulp op maat. Niet iedereen in een rampgebied heeft hetzelfde nodig. De ene moet zijn dak repareren, de ander heeft de voorraad van zijn winkeltje verloren en een derde kan de school van zijn kinderen niet meer betalen. Met cash kunnen mensen kopen wat ze nodig hebben.
Ook is deze vorm van hulp goedkoper. Spullen naar een gebied brengen kost namelijk veel geld. Je moet zorgen voor vliegtuigen, trucks, opslagplaatsen, enzovoort. Cashhulpverlening kan vaak op afstand geregeld worden. Daardoor is het goedkoper en gaat meer geld van de donateurs direct naar de slachtoffers van een ramp.
Verder is deze manier van helpen groener. De hulpgoederen hoeven immers niet de hele wereld over te vliegen. Zo verkleinen we de voetafdruk van de hulpverlening.”
Heeft het land er ook iets aan?
“Ook voor de lokale gemeenschap heeft het vaak voordelen als we geld uitdelen in plaats van spullen. Mensen geven hun cash of vouchers namelijk uit bij lokale handelaren, en zo krijgt de economie een boost.
Als we spullen naar een rampgebied brengen, dan kopen we deze vaak in op andere plekken. Bijvoorbeeld in het buitenland of bij grote handelaren in de hoofdstad. Op die manier wordt de lokale markt niet gestimuleerd.”
Maar wat als de lokale markt in puin ligt?
“Dat kan inderdaad een probleem zijn. We toetsen daarom altijd eerst of deze vorm van hulp wel mogelijk is. We kijken dan onder andere of de lokale handelaren de vraag wel aankunnen.
We zien trouwens vaak dat de markten snel weer terugveren na een natuurramp. Zeker wanneer er geld wordt geïnvesteerd in de lokale economie door hulporganisaties. Als handelaren weten dat mensen geld hebben om in hun winkel uit te geven, dan zetten ze hun handel vaak snel weer op poten. Dus ook daarvoor kan cashhulp nuttig zijn.”
Als je mensen geld geeft, gaan ze daar dan niet bijvoorbeeld alcohol, drugs of sigaretten van kopen?
“Nee. Hier is veel onderzoek naar gedaan. De overgrote meerderheid van de mensen gebruikt het hulpgeld om spullen te kopen die hen helpen om hun leven weer op te pakken. De meeste mensen besteden het geld dus op een nuttige manier.
Maar wát precies de meest nuttige manier is om het geld te besteden, dat weten mensen beter dan wij. Door geld of vouchers uit te delen, erkennen we dat.”
Kun je zomaar na elke ramp cash of vouchers uit gaan delen?
“Nee, er moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. De lokale overheid moet bijvoorbeeld akkoord zijn en er moeten allerlei contracten worden afgesloten.
Verder is het belangrijk om de markt goed te analyseren. We moeten bijvoorbeeld zeker weten dat lokale handelaren het aankunnen als mensen bij hen goederen willen kopen. En we gaan na of we met onze hulp geen negatieve impact hebben op de economie, bijvoorbeeld via inflatie.”
Zijn er ook situaties waarin je toch beter spullen kunt uitdelen?
“Zeker. Bijvoorbeeld als de markt de vraag niet aankan. Of als het heel ongunstig is om geld te geven vanwege lokale omstandigheden.
Een voorbeeld is onze hulp in Afghanistan. Hier gaven we ook cash uit om mensen te ondersteunen die in nood waren door de droogte. Hier zijn we onlangs tijdelijk mee gestopt omdat er enorme inflatie kwam. Als je een bedrag gaf, was het geld de volgende dag nog maar de helft waard. In zo’n geval is het gunstiger om weer spullen te gaan leveren, en dat hebben we dan ook gedaan.
Het kan ook gebeuren dat we de eerste periode na een ramp spullen uitdelen omdat de nood dan heel hoog is. Dan laden we direct de boten en de vliegtuigen vol hulpgoederen om zo snel mogelijk iets voor mensen te kunnen betekenen. Als de ergste nood voorbij is, gaan we over op cash. Mensen kunnen dat dan gebruiken om hun leven weer op te bouwen.”
Altijd dichtbij in tijden van nood
Een aardbeving, overstroming of conflict: wereldwijd staat het Rode Kruis klaar om mensen te helpen in tijden van nood. Want met verenigingen in 192 landen zijn we altijd dichtbij. We helpen met cashhulpverlening, maar bijvoorbeeld ook met medische ondersteuning en psychosociale hulp.
