Al bijna een jaar lang staat het coronavirus in de spotlights op het internationale toneel. Begrijpelijk natuurlijk, maar in de schaduw van de pandemie gaan miljoenen mensen wereldwijd gebukt onder hele andere rampen. Belangrijk dus om hun leed niet uit het oog te verliezen. Er zijn helaas te veel noodsituaties om op één pagina te beschrijven, maar van deze tien rampen verwachten we dat ze in 2021 een grote impact zullen hebben.*
Conflict in Jemen
De situatie in Jemen wordt al jaren ‘de grootste humanitaire crisis ter wereld’ genoemd. Nadat het straatarme land in maart 2015 in een complexe, regionale oorlog verwikkeld raakte, verslechterde de situatie elk jaar een beetje meer. Geweld, honger, ziektes, natuurrampen: de Jemenieten krijgen al jarenlang een ongekende hoeveelheid ellende over zich uitgestort. De statistieken zijn duizelingwekkend: van de 30,5 miljoen Jemenieten hebben 24,2 miljoen mensen een vorm van hulp nodig. Maar liefst 16,2 miljoen mensen in het land hebben honger (bijna net zoveel als heel Nederland). Bovendien is het zorgsysteem door de oorlog ingestort, waardoor de coronapandemie een extra grote impact heeft.
Ondertussen kunnen humanitaire organisaties maar moeizaam hulp bieden door de gespannen situatie in het land. Een jaar geleden leek er wat bewegingsruimte te zijn om het conflict te beëindigen, maar inmiddels lijken de diplomatieke wegen naar vrede afgesneden.
Vluchtelingencrisis in Europa
In 2020 kwamen 90.000 vluchtelingen naar Europa. Dat waren er weliswaar minder dan het jaar ervoor (123.000), maar nog altijd verkeren duizenden mensen in erbarmelijke omstandigheden aan de randen van Europa. Ze leven in overvolle vluchtelingenkampen met slechte voorzieningen en zonder mogelijkheid om afstand te houden. In kamp Moria op het Griekse eiland Lesbos bereikte de ramp in september een dieptepunt nadat een brand het kamp verwoestte en ruim 13.000 mensen een tekort hadden aan voedsel, water en onderdak.
Ook in de vluchtelingenkampen in Bosnië en Herzegovina is de situatie op z’n zachtst gezegd erbarmelijk. Op 23 december 2020 brandde het kamp Lipa af, waardoor zo’n 1.700 migranten geen onderdak meer hebben in tijden waarin de temperatuur overdag onder het vriespunt ligt. Ze hebben geen droge, warme ruimte om te vertoeven en geen warm eten.
De coronapandemie verslechtert de situatie van vluchtelingen doordat het naleven van hygiëne-adviezen en afstand houden in de praktijk nauwelijks mogelijk is. Daarnaast maken allerlei maatregelen hen het leven niet makkelijker, zoals reisbeperkingen, grenssluitingen en obstructies van overheden om reddingsacties op zee uit te voeren.
Burgeroorlog in Syrië
Syrië viert dit jaar een triest jubileum: de burgeroorlog in het land duurt in maart alweer tien jaar. Hoewel delen van het land aan het opkrabbelen zijn, geldt dit zeker niet voor alle regio’s. De oorlog heeft zijn tol geëist: er is chronische ondervoeding, de gezondheidszorg is ingestort, kinderen hebben te weinig toegang tot onderwijs en in het afgelopen jaar kwamen daar de effecten van de crisis in Libanon én COVID-19 nog bovenop. Ruim 11,7 miljoen mensen hebben hulp nodig en miljoenen mensen zijn nog steeds ontheemd, zowel in eigen land als in de omliggende landen.
Myanmarese vluchtelingen in Bangladesh
In de Bengaalse provincie Cox’s Bazar wonen al bijna vier jaar lang meer dan 900.000 vluchtelingen uit Myanmar. Ze zijn gevlucht omdat ze werden vervolgd in eigen land. De omstandigheden in de opvangkampen in Bangladesh zijn erg slecht en de inwoners worden regelmatig slachtoffer van overstromingen.
Daar kwam vorig jaar de coronapandemie bovenop. Door een maandenlange ban van internet en telecommunicatie in de kampen ging veel foutieve informatie rond over COVID-19 en kon het virus zich makkelijk verspreiden. Er ontstond paniek en wrijving tussen de lokale bevolking en de vluchtelingen. Honderden vluchtelingen probeerden Bangladesh via de zee te verlaten, maar zaten daar vast omdat buurlanden hun grenzen sloten, soms maandenlang. In december begonnen de Bengaalse autoriteiten met het hervestigen van zo’n 1.600 Myanmarese vluchtelingen op een eilandje voor de kust van de Golf van Bengalen, onder uitvoerig protest van de vluchtelingen zelf en verschillende mensenrechtenorganisaties.
Honger
Volgens het voedselagentschap van de VN verkeren op dit moment wereldwijd 690 miljoen mensen in ernstige voedselnood. Dit is bijna 9% van de wereldbevolking. Sinds 2014 neemt voedselnood wereldwijd toe, na een jarenlange dalende trend. Volgens de VN staan vier plekken momenteel op de rand van hongersnood: Burkina Faso, Noordoost-Nigeria, Zuid-Soedan en Jemen.
De toenemende honger heeft allerlei verschillende oorzaken, bijvoorbeeld langlopende conflicten, weinig toegang voor humanitaire hulporganisaties en extreem weer. Daarnaast zorgt de coronapandemie voor meer honger. Zo hebben veel mensen hun werk verloren en daardoor letterlijk geen cent meer om eten van te kopen. Ook zijn er onderbrekingen in de voedselketens en moeten humanitaire organisaties hun aandacht verdelen tussen de vele enorme rampen wereldwijd. Volgens grove schattingen komen er door de pandemie tussen de 83 en 132 miljoen ondervoede mensen bij in de wereld.
Crisis in Venezuela
In de afgelopen jaren verlieten naar schattig 5 miljoen mensen uit wanhoop hun thuisland Venezuela. De situatie in Venezuela is onrustig door economische malaise: hyperinflatie, armoede en uitzichtloosheid zetten veel mensen ertoe aan om te vluchten naar omringende landen als Colombia, Brazilië, Peru en Ecuador. Veel vluchtelingen belandden in de prostitutie, kinderarbeid of criminaliteit om zo aan voedsel te komen. Alsof de situatie nog niet ernstig genoeg was, zorgde de coronapandemie ervoor dat xenofobie toenam tegenover de gevluchte Venezolanen.
Door de economische impact van de COVID-19-lockdowns zagen meer dan 135.000 Venezolanen zich genoodzaakt terug te keren naar Venezuela. Geweld tijdens de vluchtroutes maken deze tochten enorm gevaarlijk. In Venezuela zelf zagen zo’n 2 miljoen mensen hun inkomsten van familie in het buitenland als sneeuw voor de zon verdwijnen. Zo raken nog meer mensen in het land in diepe armoede.
Sprinkhanenplaag in Afrika
In de Hoorn van Afrika ontwikkelen zich momenteel gigantische nieuwe zwermen sprinkhanen. Die vormen een grote bedreiging voor de landbouw en daarmee de voedselvoorziening van miljoenen mensen. Volgens het voedselagentschap van de VN (FAO) nemen de sprinkhanenplagen toe in Ethiopië en Somalië als gevolg van weersomstandigheden en de voortplanting van het insect. Naar verwachting blijft de hoeveelheid sprinkhanen de komende maanden toenemen. Ook in Noord-Kenia en aan beide oevers van de Rode Zee nemen de sprinkhanenplagen toe, dit vormt een bedreiging voor Eritrea, Saudi Arabië, Soedan en Jemen.
Begin 2020 had de Hoorn van Afrika-regio te kampen met een van de ergste sprinkhanenplagen ooit. Destijds werd 1,3 miljoen hectare insectenbesmettingen in tien landen behandeld. Daarmee werd 2,7 miljoen ton graan voor één jaar gered, ofwel het voedsel voor zo’n 18 miljoen mensen. Een nieuwe crisis zal verwoestende gevolgen hebben voor gemeenschappen die al getroffen zijn door droogte, conflicten, hoge voedselprijzen en de coronapandemie.
Oorlog in Afghanistan
Afghanistan staat na ruim twintig jaar oorlog op een tweesprong. Het goede nieuws is dat er vredesonderhandelingen plaatsvinden, het slechte nieuws is dat het geweld weer is toegenomen sinds het begin van deze vredesonderhandelingen. Hierdoor is het aantal gewonden in de ziekenhuizen toegenomen en dodelijke aanslagen vormen een grote bedreiging voor de fragiele situatie.
Daarnaast vertoont het land diepe littekens van de decennialange oorlog. De basisvoorzieningen, zoals de gezondheidszorg, zijn zeer beperkt en de coronapandemie drukt ook nog eens zwaar op het zorgstelsel. Het Rode Kruis werkt inmiddels al 33 jaar in Afghanistan en ziet de impact van het voortdurende geweld op miljoenen Afghanen. We blijven erop hameren dat burgers, gezondheidswerkers en ziekenhuizen nooit een doelwit mogen zijn volgens het humanitair oorlogsrecht.
Onrust in Ethiopië
In november 2020 brak in de regio Tigray in Ethiopië een conflict uit tussen federale en regionale troepen. Een half miljoen mensen sloegen op de vlucht, van wie zo’n 50.000 de grens overstaken naar buurland Soedan. Door een ‘media black-out’ kwam er maar heel beperkt informatie binnen over de situatie. Het Rode Kruis verleent hulp in Ethiopië en Soedan door gewonde mensen uit de frontlinie te evacueren, ambulances te bemannen en eerste hulp te verlenen. Ook wordt voedsel en water uitgedeeld aan de vluchtelingen. De politieke situatie is complex en het einde van de ellende is voor deze mensen nog niet in zicht.
Klimaatverandering en extreem weer
De gevolgen van klimaatverandering zijn over de hele wereld voelbaar. Orkanen worden zwaarder en het risico op grote bosbranden zoals die in Australië neemt toe. Zware regenval leidt tot overstromingen in ongekend veel landen; niet alleen in de bekende rivierdelta’s van landen als Bangladesh en Mozambique, maar ook in veel Afrikaanse landen zoals Soedan, Zuid-Soedan en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Soms is er zelfs sprake van zowel droogte als overstromingen in hetzelfde land als gevolg van extreme weersomstandigheden. Deze rampen zijn op zichzelf al gevaarlijk, maar ook nog eens funest voor de oogst en drinkwatervoorziening.
Ook dichter bij huis is het veranderende klimaat voelbaar. Zo komen er steeds meer hittegolven voor en dat is gevaarlijker dan je misschien zou denken. De hittegolven die Europa troffen in 2019 waren zelfs de dodelijkste ramp wereldwijd van dat jaar.
Wereldwijd in actie voor mensen in nood
Het Rode Kruis komt wereldwijd in actie voor mensen in nood. We helpen in 171 landen bij het bestrijden van de coronacrisis, en als grootste vrijwilligersnetwerk ter wereld zijn we altijd in de buurt om te helpen als mensen lijden door natuurrampen en conflicten.
*Wereldwijd zijn er helaas te veel rampen om te beschrijven en het is onmogelijk om ze allemaal in één overzicht te vangen. Op deze pagina vind je dus slechts een kleine greep uit de vele noodsituaties waaronder mensen lijden.
