In conflictgebieden blijven vaak landmijnen en clusterbommen achter. Dit is een groot gevaar voor iedereen. In Oekraïne ligt bijvoorbeeld zoveel explosief materiaal dat het zo’n 750 jaar zou duren om alles op te ruimen. Sommige type mijnen leken steeds minder gebruikt te worden, maar die tijd is voorbij. En daar maken wij ons grote zorgen over. Wat is een mijn precies en waarom neemt het gebruik ervan toe?
Antipersoneelsmijnen
Een mijn is een wapen met de specifieke eigenschap dat het ontploft bij een ‘aanraking’ of als je dichtbij komt. Vooral antipersoneels- of antipersoonsmijnen zijn gevaarlijk, omdat ze specifiek bedoeld zijn om mensen te verwonden of doden. Die mijnen worden vlak onder de grond begraven en ontploffen als iemand er overheen loopt.
Dit type mijn leek steeds minder gebruikt te worden, maar dat is veranderd. We zien dat landen de antipersoneelsmijn toch willen gebruiken, en uit het zogenoemde Verdrag van Ottawa stappen. Jan Tijmen Ninck Blok, expert op het gebied van humanitair oorlogsrecht bij het Rode Kruis: “Sinds 1997 ondertekenden 165 landen dit verdrag, waarin staat dat zij geen antipersoneelsmijnen meer gebruiken en hun voorraad vernietigen. Dat landen het verdrag opzeggen, is zeer zorgwekkend. Vooral burgers worden hier namelijk het slachtoffer van.”
Oekraïne is bezaaid met mijnen
Nergens ter wereld liggen meer mijnen dan in Oekraïne. Naar schatting is 25 tot 30 procent van het grondgebied ermee bezaaid. Het leggen van een mijn is snel en goedkoop, maar het opruimen ervan kost veel tijd en geld.
“Een landmijn kan vele jaren in de grond blijven liggen en het leven kosten aan een kind dat nog geboren moet worden. Meer dan 80 procent van de slachtoffers van antipersoneelsmijnen zijn burgers, geen gewapende strijders. Dit wapen maakt geen onderscheid,” zegt Jan Tijmen.
Sommige landen stappen uit het verdrag dat landmijnen verbiedt om zich ‘beter’ te kunnen verdedigen. Dat lijkt misschien logisch, maar in tijden van spanning zijn de gemaakte keuzes juist extra belangrijk. “Partijen hebben bovendien geen antipersoneelsmijnen nodig om hun strategische doelen te bereiken. Nieuw-ontwikkelde technologieën en de evolutie van oorlogsvoering hebben de antipersoneelsmijn overbodig gemaakt”, zegt Jan Tijmen.
Meer slachtoffers door landmijnen
In 2023 stierven 833 mensen door antipersoneelsmijnen, het hoogste aantal sinds 2011. Dit komt vooral door het conflict in Oekraïne, maar ook het gebruik van het wapen in Iran, Noord-Korea en Myanmar. Daarnaast leggen gewapende groeperingen zelfgemaakte mijnen, wat het probleem verergert.
Vandaag is het Mine Awareness Day. Het Rode Kruis grijpt deze dag aan om het belang van het Verdrag van Ottawa te benadrukken. Alleen als landen zich aan dit verdrag houden, kunnen we samen werken aan een wereld zonder slachtoffers van landmijnen. In het NOS Radio 1 Journaal licht Jan Tijmen Ninck Block, specialist humanitair oorlogsrecht bij het Rode Kruis, onze zorgen toe.
