Spullen kapot, foto’s verloren en een gigantische bende. Na een overstroming kun je wel wat steun gebruiken, ook mentaal. Maar hoe help je iemand die is getroffen door een ramp? Hoe ga je het gesprek aan en waar kun je op letten? Tips van Rode Kruis-psycholoog Esmée Pluijmers.
1. Bied een luisterend oor
Een telefoontje kan enorm veel voor iemand betekenen. Vaak is het al genoeg als je iemand opbelt en gewoon heel simpel vraagt hoe het gaat. Zo’n belletje laat zien dat je die persoon niet vergeten bent. Laat een ander zijn verhaal doen en luister zonder direct een oordeel of advies te geven.
2. Hou er rekening mee dat iedereen anders reageert
Iedereen reageert verschillend op een rotsituatie. Hou er dus rekening mee dat degene die je wilt helpen misschien niet precies reageert zoals jij had verwacht. Voorbeelden:
- Sommige mensen willen geen hulp en willen ook niet over de situatie praten. Of ze krijgen bijvoorbeeld al hulp van iemand anders. Respecteer dit en geef iemand de ruimte om je hulp te weigeren.
- Sommige mensen zijn nu eenmaal niet zo erg aangedaan door een ramp, zelfs als de situatie erg heftig is. Dat is ook oké, dring emoties niet op.
- Soms komen emoties pas later op. Mensen zijn dan bijvoorbeeld in het begin heel rustig onder de situatie, maar worden later emotioneel.
- Mensen kunnen na een heftige gebeurtenis heel veel verschillende emoties tonen. Boosheid, machteloosheid, angst: noem maar op. Alle emoties zijn mogelijk en ze mogen er allemaal zijn.
3. Erken dat het een rotsituatie is
Laat merken dat je begrijpt dat iemand zich in een rotsituatie bevindt. Maak het niet kleiner dan het is, zelfs als jij vindt dat iemand nog geluk heeft gehad. Probeer ook niet direct te beginnen over de zonnige kant van het verhaal: laat zien dat je de pijn van de ander ziet en dat alle emoties op zijn plaats zijn.
4. Vraag wat de ander nodig heeft
Vraag wat de ander nodig heeft. Dit hoeft niet te betekenen dat je dat allemaal voor die persoon gaat oplossen, je vraagt alleen waar hij of zij behoefte aan heeft. Vervolgens kun je zelf inschatten of je iets voor de ander kunt betekenen. Ook kun je meedenken over andere oplossingen en andere mensen die kunnen helpen.
5. Bied aan om te helpen als dit kan
Zie je mogelijkheden om de ander te helpen? Bied dit dan aan. Zorg wel dat je alleen hulp aanbiedt waarvan je zeker weet dat je die kunt geven. Maak daarbij heel duidelijk wat de ander kan verwachten, zo krijgt die persoon geen valse hoop. Bijvoorbeeld: “Ik kan zaterdag tussen 13.00 en 18.00 uur komen helpen bij het leegruimen van de kelder.”
Denk niet dat je per se met zware spullen hoeft te slepen om de ander te helpen. Je kunt bijvoorbeeld ook denken aan een middagje op de kinderen passen. Of helpen bij het regelen van de verzekering. Of simpelweg zeggen dat iemand je altijd mag bellen voor een luisterend oor.
6. Let op jezelf en de ander
Ga je helpen? Let dan op dat je niet over je eigen grenzen gaat. Hou ook in de gaten of de ander het mentaal nog volhoudt. Esmée: “Als we kijken naar de situatie in Limburg, dan zal de nasleep van de overstromingen helaas nog wel even duren. In de eerste dagen na de ramp kun je vaak nog keihard doorlopen op adrenaline, maar dat hou je niet lang vol. Het is een marathon, geen sprint. Let er dus goed op dat je jezelf niet voorbijloopt, en hou ook in de gaten of de ander voldoende rust neemt.”
In actie in Limburg
Het Rode Kruis komt in actie bij noodsituaties. Dat doen we in de hele wereld, en dus ook in Nederland. Daarbij hebben we ook oog voor de mentale gezondheid. Zo richtten we voor de slachtoffers van de overstromingen een speciale telefoonlijn in waar mensen terecht kunnen voor hulp of een luisterend oor.
