Het is vrijdag 10 april 2025. Precies 9 uur ’s ochtends. De stilte in vluchtelingenkamp Zamzam in West-Soedan wordt doorbroken door geweerschoten. Gewapende groepen vallen van alle kanten het kamp binnen – een plek die bedoeld was als toevluchtsoord voor ontheemden, voor mensen die alles al kwijt waren.
“Dit kamp is voor onschuldige burgers,” zegt Hamed. “We hadden nooit gedacht dat ze zouden komen. Niet hier.”
Hamed, zelf ontheemd, hielp anderen in het kamp. Maar toen de schoten klonken, moest hij wel wegduiken. Drie dagen lang lag hij verstopt in een gat in de zandgrond. Geen water. Geen eten. Alleen het geluid van bommen, schreeuwen, angst.
Na drie dagen besloot hij in het donker van de nacht te vluchten. Te voet, samen met duizenden anderen liep hij negentien uur naar een veiliger kamp. Onderweg zag Hamed hoe er geroofd, geplunderd en verkracht werd. Kinderen geslagen. Niemand werd geweld gespaard, zo leek het.
Nu is hij in Tawila, in het westen van Soedan en niet ver van Zamzam. Voor nu is hij veilig. Maar wat betekent veiligheid zonder voedsel, water of medische zorg? En dan heb je nog de angst om wéér te moeten vluchten.
“Ik zal nooit meer naar huis kunnen”, zegt hij. “Als je teruggaat, kun je neergeschoten worden.”
Een hoofdstad aan mensen zonder thuis
In Soedan zijn sinds het conflict tussen de Rapid Support Forces (RSF) en de Sudanese Armed Forces (SAF) meer dan 13 miljoen mensen ontheemd geraakt. Dit zijn er meer dan alle inwoners van Parijs bij elkaar. Een hoofdstad aan mensen zonder thuis. En dan zijn er nog tienduizenden die veiligheid zoeken buiten de landsgrenzen, in vluchtelingenkampen in onder meer Tsjaad, Zuid-Soedan en Egypte. Deze getallen maken het de grootste ontheemdingscrisis ter wereld.
Tekst gaat hieronder verder.
Een tijdelijk thuis vol onveiligheid
Zelfs op de plekken waar mensen veiligheid hopen te vinden, zijn ze vaak nog steeds niet veilig. In de kampen worden vrouwen en meisjes dagelijks slachtoffer van seksueel geweld. Ook willekeurig geweld is aan de orde van de dag. Bij de aanval op vluchtelingenkamp Zamzam kwamen zeker 100 mensen om het leven en raakten nog veel meer vluchtelingen gewond. Opnieuw werden 40 duizend mensen ontheemd. In Soedan betekent ontheemd zijn niet dat het gevaar voorbij is – het neemt slechts een andere vorm aan. Mensen verliezen hun huis niet één keer, maar keer op keer. En met elk verlies raken ze ook een deel van zichzelf kwijt.
Ramp op ramp
Naast het directe geweld schuilen er ook andere gevaren in de kampen. Door de overbevolking en omdat er amper toiletten zijn, verspreiden ziektes zich razendsnel. Schoon drinkwater is schaars en honger de norm. Naar schatting lijden 18 miljoen mensen aan acute voedselonzekerheid — dat is de gehele bevolking van Nederland. Medische zorg is zelden beschikbaar, en als er al hulpverleners zijn, beschikken zij vaak niet over de voldoende medische hulpmiddelen en andere materialen. Het Rode Kruis biedt hulp waar mogelijk, maar in kampen als Zamzam maken de chaos en het geweld dit soms onmogelijk.
Help jij mee?
Terug naar huis is voor velen in Soedan is geen optie meer. Zoals bij Hamed: zijn huis is verwoest en leeggeroofd. De weg terug is levensgevaarlijk, en veel mensen zijn te uitgeput, te gewond of te getraumatiseerd om nog te vluchten – laat staan terug te keren.
Maar niet alleen in Soedan – ook in Gaza, Myanmar en Congo leven mensen dagelijks in angst, zonder veiligheid, zonder toekomst.
Voor hen maakt elke vorm van hulp een wereld van verschil. Ben jij die helpende hand?
