Over een periode van vijftien jaar woonde Derk Segaar, nu hoofd Internationale Hulpverlening bij het Nederlandse Rode Kruis, af en aan in Soedan. Of nou ja, woonde – hij trok in zijn eentje met een tentje door de meest afgelegen gebieden van Soedan. Een land met een lange geschiedenis van conflict en geweld. Als journalist maakte Derk het tot zijn missie om de verhalen te vertellen die tot dan toe onverteld bleven. En als hoofdonderhandelaar voor de humanitaire operatie van de Verenigde Naties was hij voortdurend in gesprek met alle gewapende groeperingen om de hulpverlening zo veilig mogelijk te laten verlopen.
Door zijn tijd in Soedan kent Derk het gebied door en door. Met pijn in zijn hart ziet hij hoe het conflict zich tot een dieptepunt heeft ontwikkeld.
Over Soedan
Soedan is een land in Oost-Afrika en kent een lange geschiedenis van geweld. In april 2023 escaleerde het geweld wederom. Dit keer in de hoofdstad Khartoem, die tot die tijd als relatief veilig werd gezien. Al meer dan een jaar gaat het geweld onverminderd door. Mensen worden op straat gedood en ook in hun huis zijn ze niet veilig. Ook in de regio Darfoer, in het westen van het land, veroorzaakt het bloederige conflict immens veel pijn, angst en verdriet. Dit zorgt ervoor dat – volgens cijfers van de Verenigde Naties – meer dan acht miljoen mensen op de vlucht zijn geslagen, waarvan de meesten in het eigen land veiligheid zoeken. Zo’n 1,8 miljoen van deze mensen wordt opgevangen in buurlanden Tsjaad, Zuid-Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Egypte en Ethiopië.
Een verhaal om nooit te vergeten
“Een verhaal dat me nog goed is bijgebleven, is dat van een nomadische stam. Ze trokken met kamelen door het gebied van plek naar plek, wat voor sommige stammen een eeuwenoude manier van leven is. In eerste instantie leek het alsof deze bevolkingsgroep welvarend was en er geen problemen waren. Maar toen ik met hen sprak, bleek het tegendeel waar. Ze werden aangevallen door andere groeperingen die het gemunt hadden op nomadische stammen. Iedereen in de stam had familieleden verloren, waardoor het nu een samengestelde familie was van grootouders die voor hun kleinkinderen zorgden omdat de vaders waren gedood.”
Nieuw dieptepunt in de geschiedenis
De escalatie van het geweld een jaar geleden markeert een dieptepunt in de geschiedenis van Soedan. Tot die tijd vond het geweld vooral plaats in afgelegen regio’s, terwijl de hoofdstad Khartoem een veilige plek en economisch centrum was. “Ik herinner me nog dat je dag en nacht door de straten kon lopen. Tot de escalatie van een jaar geleden hadden we zelfs collega’s die met hun familie in Khartoem woonden.”
Maar dat is nu ondenkbaar. Al een jaar lang is niemand veilig in Soedan, wat miljoenen mensen dwingt om naar buurlanden te vluchten. “Het is onbeschrijfelijk hoe wreed het geweld op dit moment is. Groeperingen trekken dorpen binnen, plunderen de huizen, en verkrachten of vermoorden de mensen die ze tegenkomen. Elke vorm van menselijkheid is verdwenen.”
Kom je op een ‘verkeerd’ moment, dan word je in elkaar geslagen
Hierdoor zijn ook de hulpverleners van de Soedanese Rode Halve Maan, zoals het Rode Kruis daar heet, hun leven niet zeker. En toch kiezen ze er keer op keer voor om hun eigen leven op het spel te zetten om anderen te helpen. “Wanneer je door verschillende gebieden in Soedan reist, kom je langs controleposten die bewaakt worden door verschillende gewapende groepen die daar de dienst uitmaken. Hoewel we afspraken hebben met deze groeperingen dat we erlangs mogen om hulp te verlenen, is het elke keer weer de vraag hoe hun pet staat op dat moment. Kom je op een ‘verkeerd’ moment, dan loop je het risico in elkaar geslagen te worden of erger.”
Zes collega’s gedood
Hoe noodlottig en verdrietig het kan aflopen, werd alleen al in de afgelopen weken zes keer pijnlijk duidelijk. Onze collega’s moesten hun moedige daad om anderen te helpen met de dood bekopen. Dit is tegen alle regels van het humanitaire oorlogsrecht in. We roepen dan ook alle partijen op ervoor te zorgen dat burgers en hulpverleners nooit het doelwit van geweld mogen zijn.
Op de vraag hoe nu verder, is Derk duidelijk. “De groeperingen moeten met elkaar om de tafel om de situatie te de-escaleren. Dat is de enige manier om deze nachtmerrie te stoppen. En tot die tijd moeten wij onze ogen op het conflict gericht houden. We mogen deze mensen niet vergeten, niet nu de hulp harder nodig is dan ooit.”
