Dat grappige filmpje op YouTube, die Netflixserie die je aan het bingen bent of je favoriete reisbestemming: we vinden het vaak niet moeilijk om te praten over een luchtig onderwerp. Maar in coronatijd hebben veel mensen het moeilijk en praten over die gevoelens kan helpen om uit de put te komen. Hoe breng je zo’n gesprek op gang en hoe stel je je op? Rode Kruis-psycholoog Madelon Bronner legt uit.
Een gesprek aangaan over jezelf
Zit je zelf in de knoop, maar weet je niet zo goed hoe je dat duidelijk maakt? Dan kun je een aantal technieken proberen.
1. Met de deur in huis vallen
Het is natuurlijk enorm spannend, maar heel duidelijk mededelen dat je met een probleem zit, is een prachtige manier om een gesprek te openen. Bijvoorbeeld:
- ‘Ik moet even iets kwijt.’
- ‘Ik zit ergens mee in mijn maag.’
- ‘Ik zit er de laatste tijd niet zo lekker in.’
Op deze manier ben je duidelijk en je stelt je kwetsbaar op. Je zult zien dat de ander dit waardeert en graag naar je luistert, ook als je normaal niet over dit soort onderwerpen praat.
2. Een aanloopje nemen
Met de deur in huis vallen kan natuurlijk behoorlijk eng zijn. Een alternatief is om een aanloopje te nemen. In plaats van een grote onthulling als ‘ik heb veel last van stress’ of ‘ik voel me vaak eenzaam’, kun je ook beginnen met iets kleins en specifieks, bijvoorbeeld:
- ‘Ik had gisteren echt een baaldag.’
- ‘Ik ben het thuiszitten super zat.’
- ‘Ik heb vorige maand veertig uur overgewerkt.’
- ‘Ik heb deze week bijna niemand gezien.’
Het gesprek begint dan klein en kan zich daarna ontvouwen. Je kunt dan in de loop van het gesprek aangeven dat je hier eigenlijk wel vaker last van hebt. Je kunt dan alsnog vertellen dat je eigenlijk gewoon met een probleem zit (zoals bij 1).
Een gesprek aangaan over de ander
Heb je het gevoel dat de ander zich weleens beter heeft gevoeld? Maar heb je het normaal gesproken eigenlijk alleen over kleding, films of podcasts? Om het gesprek een andere richting uit te sturen, kun je een van deze gesprekstechnieken gebruiken:
1. Stel een specifieke vraag
‘Hoe gaat het?’ is een algemene vraag. Daarom volgt ook vaak een algemeen antwoord (‘goed’). Probeer daarom een specifiekere vraag te stellen. Voorbeelden:
- ‘Hoe vond je het de laatste maand gaan op werk?’
- ‘Wat was het leukste moment van jouw week?’
- ‘Wat vind jij het meest lastige aan de coronatijd?’
2. Stel een onverwachte vraag
Je kunt je gesprekspartner ook verrassen met een prikkelende vraag. Bijvoorbeeld:
- ‘Welk cijfer geef jij je leven in de afgelopen maanden?’ Je kunt vervolgens doorvragen: ‘Waarom dat cijfer?’ ‘Wat is er nodig om je leven een tien te geven?’
- ‘Welke kleur is jouw stoplicht?’ Bij de stoplichtmethode betekent een groen stoplicht dat het goed gaat, een oranje stoplicht dat er ruimte is voor verbetering een rood licht geeft aan dat het niet lekker loopt. Je kunt deze vraag stellen over verschillende levensgebieden, dus bijvoorbeeld over werk, studie en zelfs een relatie.
3. Stel een diepgaande vraag
Als je het aandurft, kun je ook een diepgaande vraag stellen. Zoals:
- ‘Waar ben jij momenteel het meest trots op?’
- ‘Ben je tevreden met je leven op dit moment?’
- ‘Waar ben jij dankbaar voor deze week?’
4. Gebruik het spiegeleffect
Als je wilt dat iemand iets persoonlijks met je deelt, dan helpt het als je jezelf ook kwetsbaar durft op te stellen. In plaats van met een vraag kun je dus ook beginnen met het delen van een eigen ervaring of gevoel. Bijvoorbeeld:
- ‘Ik merk dat ik het best wel moeilijk vind om op maandagochtend aan de studie te beginnen.’
- ‘Ik baal best wel van de laatste coronamaatregelen, ik word er een beetje hopeloos van.’
- ‘Ik ben echt heel blij dat we elkaar zien vanavond, dat had ik echt even nodig.’
Je zult zien dat veel mensen hierna automatisch een eigen ervaring delen. Als dit niet gebeurt, kun je altijd vragen: ‘Hoe zit dat eigenlijk bij jou?’
Tijdens het gesprek
Als iemand eenmaal het woord neemt en iets persoonlijks met je deelt, dan wil je er natuurlijk voor diegene zijn. Maar wat doe en zeg je nu precies op zo’n moment?
Madelon: “Probeer eens écht te luisteren naar de ander. Vaak zijn we al bezig om ons eigen deel van het gesprek in te vullen, zonder echt goed stil te staan bij wat de ander zegt. Geef de ander de ruimte om zijn verhaal te doen. Durf daarbij stiltes te laten vallen en stel vragen. Luister zonder te oordelen, iemand gelijk te voorzien van adviezen of iemand zelfs direct gerust te stellen.”
Je kunt tijdens het gesprek gebruikmaken van een aantal ezelsbruggetjes:
1. Gebruik LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen
Luister aandachtig naar de ander en vat het verhaal af en toe samen om te controleren of je het goed hebt begrepen. Stel open vragen om aan te geven dat je geïnteresseerd bent en het beter wilt begrijpen.
2. Smeer NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander
Is iets niet helemaal duidelijk? Of heb je aan een halve zin eigenlijk wel genoeg? Vul niets in voor de ander en ga er nooit vanuit dat je al weet wat de ander vindt of voelt. Laat de ander uitpraten en vraag door.
3. Laat OMA thuis: Hou Oordelen, Meningen en Adviezen voor je
Luister met een open houding naar de ander en hou je eigen visie voor je. Op die manier luister je om te begrijpen en niet om te reageren.
Hoe verder?
Blijkt tijdens het gesprek dat de ander echt behoorlijk in de put zit? Lees dan eens hier wat je kunt doen om die persoon te helpen. Heb je zelf last van een flinke dip? Lees dan wat je kunt doen om lekkerder in je vel te zitten.
