Somber, prikkelbaar, eenzaam, slecht slapen, weinig energie: in coronatijd zitten veel mensen minder goed in hun vel. Zo bleek uit onderzoek van het Rode Kruis dat 68% van de jongeren zich in deze tijd weleens somber voelt. Maar wat doe je als iemand in je omgeving in de put zit? En hoe ga je het gesprek aan? Tien tips van Rode Kruis-psycholoog Esmée Pluijmers.
1. Ga het gesprek aan
Heb je de indruk dat iemand in je omgeving in de put zit, maar er niet over praat? Ga dan zelf het gesprek aan. Dat kan natuurlijk best spannend zijn, je vindt hier uitgebreide tips om zo’n gesprek te voeren.
Begin het gesprek in ieder geval op een luchtige manier. Daardoor ben je allebei op je gemak. Gedurende het gesprek kun je wat serieuzer worden, bijvoorbeeld door te vragen: “Hoe gaat het nu écht met je?”
Lukt het niet om er goed over te praten? Bijvoorbeeld omdat iemand je vragen ontwijkt, of omdat diegene zegt dat het geweldig gaat? Dan kun je een van deze technieken gebruiken:
– Benoem je eigen observaties. Bijvoorbeeld: “Misschien ben je gewoon moe, maar ik kreeg het gevoel dat je een beetje somber bent.”
– Benoem je eigen ervaring of gevoel. Bijvoorbeeld: “Ik zat er vorige week best wel doorheen na de persconferentie, had jij dat ook?” Let wel op dat je niet te uitgebreid over jezelf vertelt, je wilt immers de ander helpen.
Stelt iemand zich nog steeds niet open? Dring dan niet aan. Iedereen heeft het recht om zijn gevoelens voor zichzelf te houden.
2. Laat de ander praten en luister zonder oordeel
Iemand die niet lekker in zijn vel zit, voelt daar vaak schaamte of boosheid over. Probeer dus vooral niet te oordelen, en erken het gevoel. Zo nodig je iemand uit om te blijven praten. Je kunt bijvoorbeeld simpelweg zeggen: “Wat vervelend dat je je rot voelt.”
3. Erken dat iemand zich rot voelt en vertel dat dit oké is
Het leven is niet altijd leuk en iedereen zit weleens slecht in zijn vel. Laat dus merken dat je het gevoel van de ander erkent en zeg dat het oké is om je rot te voelen. Probeer de negatieve gevoelens dus niet weg te wuiven of direct een oplossing aan te dragen.
4. Geef geen advies, maar vraag hoe de ander het probleem zou oplossen
Natuurlijk wil je jouw vriendin, moeder of huisgenoot het liefste direct uit de put krijgen. Daarom ben je misschien geneigd om de ander allerlei adviezen te geven om zich beter te voelen.
Toch zijn die goedbedoelde adviezen vaak niet de beste manier om te helpen. Vraag in plaats daarvan of diegene zelf manieren kan verzinnen waarop hij of zij zich beter kan gaan voelen. Door hier zelf over na te denken, komen mensen tot oplossingen waar ze achter staan. Ook zijn mensen vaak gemotiveerder om oplossingen toe te passen die ze zelf hebben bedacht.
5. Vraag hoe jij de ander kunt helpen
Dat je iemand niet van kant-en-klaar advies voorziet, wil natuurlijk niet zeggen dat jij niet kunt helpen. De ander kan het beste aangeven wat hij of zij nodig heeft. Vraag daarom aan de ander wat jij voor hem of haar kunt doen om zich beter te voelen.
6. Laat de ander weten dat je er bent
Zorg dat de ander weet dat je er voor hem of haar bent als dat nodig is. Je kunt dat aangeven in een gesprek, maar je kunt er ook op een andere manier voor iemand zijn. Bijvoorbeeld door eens wat vaker op te bellen voor een luchtig praatje, een kaartje te sturen of zelfs door gewoon in stilte naast iemand te zitten.
7. Blijf iemand benaderen en uitnodigen
Blijf iemand benaderen en uitnodigen voor activiteiten. Stel bijvoorbeeld voor om samen een online sportles te doen, een wandeling te maken, een spelletje te spelen of een YouTube-cursus te volgen, uiteraard binnen de grenzen van de coronamaatregelen.
Hou er rekening mee dat iemand die somber is, vaak geneigd is om dit soort uitnodigingen af te wijzen. Neem dit niet persoonlijk op: het hoort bij in de put zitten. Het is belangrijk om het te blijven proberen.
8. Wees geduldig
Iemand die niet lekker in zijn vel zit, is vaak wat sneller geïrriteerd en kan ongeïnteresseerd overkomen. Dit hoort bij de somberheid, neem dit daarom niet persoonlijk op. Wees geduldig en probeer begrip te hebben voor het gevoel van de ander.
9. Zorg goed voor jezelf
Ook voor een partner, familielid of vriend kan het zwaar zijn als iemand langdurig somber is. Blijf daarom ook rekening houden met je eigen mentale gezondheid. Rust voldoende uit en neem tijd voor jezelf. Zoek indien nodig steun bij derden en praat over je gevoel.
10. Schakel professionele hulp in als dat nodig is
Gelukkig krabbelen veel mensen na een tijdje weer zelf uit het dal. Maar soms blijven klachten bestaan en is het nodig om professionele hulp in te schakelen.
• De huisarts
Bel de huisarts als onderstaande klachten na een aantal weken niet verminderen:
– Bijna elke dag de hele dag somber, moe, onrustig, geïrriteerd, eenzaam, hopeloos en/of je waardeloos voelen
– Weinig interesse om leuke dingen te ondernemen en niet genieten van leuke dingen doen
– Een veranderd eetpatroon: heel veel eten of juist heel weinig
– Heel slecht of juist heel veel slapen
– Moeite met beslissingen maken en concentreren
– Veel gedachtes over de dood en zelfdoding
• 112
Bel 112 bij levensbedreigende situaties en noodgevallen.
• 113
Bel 113 bij gedachten aan zelfmoord.
Lees meer over mentale gezondheid
Wat kun je doen als je geen energie hebt? En hoe zorg je voor meer balans? Lees meer tips van onze psychologen over lekker in je vel zitten.
