5 miljoen hectare. In de afgelopen zes maanden ging een gebied nog groter dan Nederland (4,1 miljoen hectare) in rook op door natuurbranden in Australië. “De zoveelste herinnering dat we ons moeten aanpassen aan een veranderend klimaat,” vertelt Maarten van Aalst, directeur van het Rode Kruis-Klimaatcentrum.
De branden in Australië worden niet één-op-één veroorzaakt door klimaatverandering, zegt Van Aalst: “Natuurbranden zijn altijd het gevolg van een combinatie van factoren: de temperatuur, hoeveel regen er valt, de windsnelheid, het terrein, wat voor planten er groeien, hoe het gebied beheerd wordt, ga zo maar door. De ene factor heeft meer invloed dan de andere, en van sommige weten we het niet precies.”
“Maar we weten wel zeker dat de wereldwijd stijgende temperatuur het risico op (grote) natuurbranden op veel plekken vergroot. Met dezelfde regenval wordt het bij warmer weer droger, en planten verliezen meer water, waardoor ze vatbaarder worden voor brand.” Ook andere factoren zoals neerslag, windsnelheid en de gezondheid van planten kunnen worden beïnvloed door de hogere temperaturen.
Warmste jaar
Hoge temperaturen spelen ook een rol in de Australische bosbranden. 2019 gaat daar met 1,5°C boven het langetermijngemiddelde de boeken in als het heetste jaar sinds de start van de metingen. De recordhitte in december is minstens 20 keer waarschijnlijker door klimaatverandering, en was zonder klimaatverandering bijna onmogelijk geweest.
“Mensen uit de getroffen gemeenschappen vertellen ons dat ze dit nog nooit hebben meegemaakt,” zegt Van Aalst. “De branden niet, maar ook niet het weer dat eraan voorafging. Zij ervaren aan den lijve hoe het is om in een wereld te leven waar extreme omstandigheden vaker voorkomen.”
Rook in Nieuw-Zeeland
“In Australië zie je helaas ook de rampzalige gevolgen van natuurbranden,” aldus Van Aalst. “Mensen die halsoverkop hun huis moeten verlaten en het strand op vluchten om aan de vlammen te ontkomen. Meer dan twintig dodelijke slachtoffers. Vee en wilde dieren die omkomen.”
“Maar denk ook aan de rook die zich over een enorm gebied verspreidt. In dit geval zelfs tot in Nieuw-Zeeland, dat 2000 kilometer verderop ligt. Al die rook kan op grote afstand nog gezondheidsrisico’s opleveren, bijvoorbeeld voor mensen met longproblemen.”
“En dan zijn er de psychosociale problemen waar mensen mee te maken krijgen. Een onderbelicht maar reusachtig thema in een wereld waar klimaatrampen steeds meer mensen treffen. Als je hele dorp is afgebrand, hoe pak je je leven dan weer op? Wat doe je als je huis, je werk, misschien zelfs je geliefden in één klap wegvallen?”
Aanpassen aan klimaatverandering
Het zijn onderwerpen die de komende jaren steeds vaker voorbij zullen komen. “De branden in Australië zijn een zoveelste herinnering dat we ons moeten aanpassen aan een veranderend klimaat. We moeten ons klaarmaken voor meer en veranderend natuurgeweld en leren omgaan met de gevolgen.”
“Voor onszelf, maar meer nog voor de meest kwetsbaren die de middelen niet hebben om dat zelf doen. In Australië, maar zeker ook in andere landen die het nieuws niet eens halen.”
