Seksueel misbruik, corruptie, fraude. Ook humanitaire organisaties zijn er kwetsbaar voor. De afgelopen week was het wangedrag van hulpverleners van het Britse Oxfam in Haïti in 2011 in het nieuws. Zelf moesten we eind vorig jaar fraude melden rondom de hulpverlening tijdens de ebola-crisis. Ook zijn in de afgelopen vijftien jaar drie meldingen van seksueel wangedrag binnengekomen bij het Nederlandse Rode Kruis.
Hoe gaat het Kruis om met wangedrag? Juriaan Lahr, verantwoordelijk voor het uitzenden van hulpverleners naar het buitenland, legt uit.
Wat is er precies gebeurd?
Lahr: “De afgelopen 15 jaar zijn er 3 meldingen bij ons binnengekomen over seksueel wangedrag van hulpverleners die door het Nederlandse Rode Kruis naar het buitenland zijn uitgezonden. Eén van de gemelde zaken betrof het bezoek aan een prostituee, de andere twee zaken betrof het maken van naaktfoto’s van vrouwen en het bezoeken van een prostituee. Het contract van alle drie de hulpverleners is vroegtijdig beëindigd of niet verlengd.”
Wat is het beleid dat het Rode Kruis hanteert voor dit soort misstanden?
Lahr: “ Het Rode Kruis hanteert bij dit soort misstanden een zero tolerance beleid. Wij werken met een internationaal afgesproken gedragscode, de Code of Conduct. Alle hulpverleners die voor het Nederlandse Rode Kruis worden uitgezonden, moeten deze Code of Conduct ondertekenen.
Hierin staat onder andere dat we een zero tolerance beleid hebben wat betreft (seksueel) wangedrag. Ook moeten uitgezonden hulpverleners meerdere online Rode Kruis-cursussen volgen waarin gedragsregels nogmaals uitgebreid aan bod komen.”
Welke maatregelen neemt het Rode Kruis om misstanden tegen te gaan?
Lahr: “We zijn strikt in het opvragen van twee referenties bij iedere potentiële medewerker en gaan in gesprek met beide referenten vóór we iemand in dienst nemen. Daarnaast moet iedereen die voor het Rode Kruis werkt en uitgezonden wordt een online cursus volgen waarin de regels met betrekking tot seksueel ontoelaatbaar gedrag en machtsmisbruik uitgebreid aan bod komen.
Het niet naleven van deze regels leidt tot het beëindigen van het contract van de betrokken medewerker of medewerkers.”
Hoe zorgt het Rode Kruis ervoor dat mensen misstanden melden?
Lahr: “Het melden van een misstand moet zo eenvoudig mogelijk zijn. Voor medewerkers is er een vertrouwenspersoon bij wie meldingen van seksueel wangedrag kunnen worden gemeld. Ook kennen we een klachtenregeling en een klokkenluidersregeling, en kunnen medewerkers in het buitenland de safe call hotline van het internationale Rode Kruis bellen, als ze zaken willen melden of vragen willen stellen.
Daarnaast is iedereen die via het Nederlandse Rode Kruis wordt uitgezonden, verplicht deel te nemen aan briefings vooraf en debriefings achteraf met onafhankelijke vertrouwenspersonen. Ook tijdens een missie zijn deze vertrouwenspersonen 24 uur per dag beschikbaar om te bellen bij (psychische) nood.
Wij onderzoeken nu of we deze bestaande procedures afdoende zijn of dat wij deze nog kunnen verbeteren. In de tussentijd hopen wij dat mensen het vertrouwen in Oxfam Novib en andere humanitaire organisaties houden of terugvinden, gezien het goede werk dat zij wereldwijd doen.”
Er zou ook sprake zijn van wangedrag bij het Internationale Rode Kruis. Wat kan je daar over zeggen?
Lahr: “In de Zwitserse krant Le Temps is een artikel verschenen (20 februari 2018 red.) waarin wordt geschreven dat ook medewerkers van het Internationale Rode Kruis (ICRC) zich hebben misdragen. We weten dat internationale Rode Kruis deze kwestie heel zwaar opneemt en net als wij een zero tolerance beleid hanteert.
Ik weet dat ze er op het hoofdkantoor in Genève zeer serieus mee aan de slag zijn en er ook daar alles aan doen om dit te voorkomen. Maar ook om te zorgen dat mensen wangedrag goed kunnen melden en om te zorgen dat er strikte en passende maatregelen worden genomen als mensen de gedragscode overtreden.
Helaas is ook de humanitaire sector niet immuun voor dit soort immoreel gedrag. Onze grote verantwoordelijkheid, hier én bij het Internationale Rode Kruis in Genève, is te zorgen dat we risico’s tot het absolute minimum beperken. Uitsluiten zal helaas nooit lukken.”
