Waarom houdt het Rode Kruis zich met deze kwestie bezig?
Het Rode Kruis is er voor iedereen, overal en altijd. Dat klinkt zo mooi en zo makkelijk. Menslievendheid zonder aanziens des persoons. Maar soms betekent dat ook: er zijn voor mensen, van wie veel andere mensen vinden dat je er voor hen helemaal niet hoeft te zijn. Het speelt natuurlijk vaker, in oorlogs- en conflictsituaties. Nu er veel mensen met een Nederlandse nationaliteit, onder wie ook veel kinderen, in kampen worden vastgehouden, omdat hun gezinsleden en misschien zijzelf betrokken waren bij een gewapende strijd, komt de vraag ook dicht bij ons thuis. In de Verdragen van Geneve is vastgelegd dat het Rode Kruis een rol kan spelen in soortgelijke situaties. Dat doen we overal ter wereld.
Vindt het Rode Kruis dat de Syriëgangers gerepatrieerd moeten worden?
De vraag of Syriëgangers terug naar Nederland gehaald moeten worden is een politieke vraag en speelt al een tijd. Het is aan de overheid om te besluiten of kinderen en burgers worden teruggehaald en onder welke voorwaarden. Als de Nederlandse overheid besluit om dit te doen, moet zij samen met andere partijen (zoals partijen in het land waar gestreden wordt en de doorreislanden) overeenkomen hoe zij dit vervolgens gaan organiseren. Het Rode Kruis heeft aangegeven dat het een faciliterende rol kan spelen hierbij.
Welke rol is dat dan?
Mocht het kabinet de vraag aan ons stellen, kunnen we een rol vervullen als neutrale intermediair, wat de repatriëring mogelijk kan maken. Dit past bij ons mandaat zoals is vastgelegd in de Verdragen van Genève. We hebben deze rol in het verleden vaker vervuld, overal in de wereld, omdat we vanwege onze onafhankelijkheid en neutraliteit een speciale positie hebben. Zo blijven we altijd in gesprek met alle (strijdende) partijen. In Nigeria hebben we de rol vervuld bij de vrijlating van 82 ontvoerde meisjes in 2016.
Wat zegt het Rode Kruis tegen iedereen die beweert dat ‘we hiermee terroristen naar Nederland halen’?
We krijgen deze vraag inderdaad en wijzen erop dat iedereen – ongeacht waar mensen van verdacht worden – recht heeft op een eerlijk proces en een menswaardige behandeling. Mocht het tot repatriëring komen (maar dat kan dus alleen na een verzoek van het kabinet en instemming van alle betrokken partijen en autoriteiten en zover is het op dit moment niet), zullen de (vrouwen van) Syriëgangers volgens de Nederlandse wetgeving behandeld of berecht worden.
Kan het Rode Kruis zelfstandig beslissen de Syriëgangers terug te halen?
Als onafhankelijke, neutrale organisatie opereren we zelfstandig, maar hebben we geen beslissingsbevoegdheid in deze kwestie. De betreffende overheden (het gaat om mensen van dertig of veertig verschillende nationaliteiten) gaan over hun eigen staatsburgers. Wel kunnen mensen, ongeacht hun nationaliteit, zich in Syrië melden bij het Internationale Rode Kruis. Er zijn momenteel zo’n 10.000 vrouwen en kinderen van buitenlandse Syriëstrijders in kampen in Noord-Syrië. Tweederde van de kinderen is onder de 12 jaar. De situatie in de kampen is zwaar. Schrijnende gevallen kaarten wij aan bij de desbetreffende overheid, ook de Nederlandse. Voor deze mensen moet een langetermijnoplossing gevonden worden.
Update juni 2021
Nog altijd verblijven Nederlandse vrouwen en kinderen in Syrische opvangkampen. De leefomstandigheden in deze kampen zijn zeer slecht. Het Rode Kruis vindt dat aan deze situatie een einde moet komen en dat de vrouwen in Nederland moeten worden berecht.
