Een badkamer bezaaid met hagelstenen en huizen ondergelopen met water. Afgelopen week had Nederland te maken met flinke wateroverlast. Maar niet alleen hier, wereldwijd lijkt het weer ontregeld. Zijn dit slechts incidenten of moeten we ons voorbereiden op een nieuw normaal met extreme weersomstandigheden? Deze vraagt houdt ook experts van het Rode Kruis Klimaatcentrum bezig.
‘April doet wat hij wil’ lijkt dit jaar een understatement. In Brazilië moesten zo’n 600.000 mensen hun huis verlaten door zware overstromingen. In Mexico zorgde de hitte ervoor dat tientallen brulapen bezweken en ook in Azië is het extreem heet. Duizenden scholen moeten sluiten en oogsten mislukken. Door de hitte zijn er de afgelopen maanden tientallen mensen overleden. Alleen in Thailand kwamen dit jaar al minstens dertig mensen om door het warme weer. Temperaturen stijgen daar ruim boven de 40°C en de hitte lijkt nog lang niet voorbij.
Steeds heter door klimaatverandering
“De dreiging van extreme hitte neemt in heel Azië snel toe”, zegt Carolina Pereira Marghidan, klimaatrisico-expert bij het Rode Kruis Klimaatcentrum. Zij werkte mee aan een internationaal onderzoek dat de oorzaak van de recente hoge temperaturen heeft onderzocht. Het onderzoek toont aan dat de recordbrekende hittegolf die verschillende landen in april trof, veel waarschijnlijker was door klimaatverandering.
In India werd de kans op dergelijke temperaturen maar liefst 45 keer waarschijnlijker en in Israël en de Palestijnse gebieden vijf keer. De extreme hitte in de Filipijnen zou zelfs onmogelijk zijn geweest zonder de invloed van de klimaatcrisis. De invloed van het huidige weerfenomeen El Niño op de hittegolf in april was beperkt, bleek uit het onderzoek.
De opwarming van de aarde zorgt ervoor dat hittegolven vaker voorkomen, langer duren en heter zijn. En dat is overal ter wereld voelbaar. In februari werd West-Afrika getroffen door een ongewoon intense en vochtige hittegolf. Half februari werden er temperaturen boven de 40°C gemeten. Maar door de hoge luchtvochtigheid voelde het aan als 50°C, wat extra gevaarlijk is voor kleine kinderen, ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid.
Geen plek om te schuilen
Extreem weer legt een extra last op degenen die al in kwetsbare situaties verkeren. Neem Gaza, waar het de afgelopen weken extreem heet is geweest. “De hitte heeft de ernstige humanitaire crisis in Gaza nog erger gemaakt”, vertelt Carolina. “De temperaturen in Gaza stijgen richting de 40°C terwijl er door het conflict nog maar weinig plekken zijn om te schuilen. Veel mensen leven in tentjes en er is slechts beperkt toegang tot water, eten en gezondheidszorg. Dit alles maakt mensen nóg kwetsbaarder.”
Droogte en overstromingen wisselen elkaar af
Terwijl verschillende landen te maken kregen met extreme hitte, regent het in Oost-Afrika juist al maandenlang te veel. Door ernstige overstromingen liggen complete dorpen onder water, zijn honderden mensen om het leven gekomen en moesten duizenden mensen hun huis verlaten. In Kenia leidde de extreme regenval tot heftige overstromingen. De zwaarste piek lijkt voorbij, maar de gevolgen voor het land zijn enorm. Veel landbouwgrond is verwoest, waardoor mensen kampen met grote voedselonzekerheid. Ook zijn waterbronnen vervuild of beschadigd, waardoor er ziektes kunnen uitbreken.
Miljoenen mensen zonder huis
En ook Brazilië heeft het zwaar te verduren. In het noorden van het land staan rivieren droog en is het erg heet, terwijl het zuiden van het land te maken kreeg met verwoestende overstromingen. Als gevolg zijn tweehonderd mensen overleden en hebben miljoenen gezinnen geen huis meer. Volgens het Braziliaanse Nationaal Instituut voor Meteorologie (Inmet) is de geregistreerde regenval in Brazilië driemaal zo hoog als het gemiddelde voor deze tijd van het jaar. De extreme regenval die leidde tot overstromingen is intenser door klimaatverandering. Zware regenval zal, net zoals extreme hitte, nog vaker voorkomen als de aarde verder opwarmt, waarschuwt het Rode Kruis Klimaatcentrum.
Het nieuwe normaal
Van hittegolven tot overstromingen en stormen wereldwijd: de impact van klimaatverandering kost nu al vele mensen het leven. En de gemeenschappen die minder middelen hebben om zich te beschermen tegen het veranderende klimaat, worden het hardst geraakt. Terwijl de urgentie om actie te ondernemen hoger is dan ooit, lijken we steeds minder geschokt te raken door de voortdurende stroom van alarmerende berichten.
In actie
Als humanitaire organisatie zijn we ernstig bezorgd over de toekomst. Klimaatwetenschappers waarschuwen dat onze planeet momenteel afkoerst op 2,5°C opwarming. Deze opwarming vergroot de kans op grote natuurrampen waarbij huizen worden verwoest, mensen ontheemd raken en dodelijke slachtoffers vallen. We roepen overheden en wereldleiders op om onmiddellijk actie te ondernemen om verdere klimaatopwarming te voorkomen en mensen in de meest kwetsbare posities te beschermen.
Klimaatverandering en het Rode Kruis
Het Rode Kruis helpt mensen in nood. Daarom staan we overal ter wereld klaar om mensen te helpen die slachtoffer zijn geworden van natuurrampen. Maar nog liever zorgen we dat zo’n ramp minder slachtoffers maakt. We zien door klimaatverandering de risico’s op rampen groter worden. Daarom doen we veel onderzoek naar klimaatverandering, en helpen we gemeenschappen om zich voor te bereiden op klimaatverandering en zich aan te passen aan de gevolgen ervan.
