In de wereld van vandaag is water steeds vaker een belangrijke bron van conflict. En in de toekomst zal dit alleen maar toenemen. Hoe zit dat? En wat kunnen we ertegen doen?
Overal ter wereld zien we hoe de toegang tot schoon water onder druk staat. Maar liefst één op de vier mensen wereldwijd heeft geen toegang tot veilig drinkwater. En juist mensen in de meest kwetsbare situaties hebben vaak beperkte toegang tot water en worden regelmatig getroffen door opeenvolgende rampen.
Zo is in Libië bijvoorbeeld de waterinfrastructuur vernield door de recente overstromingen. Hierdoor hebben slachtoffers van de ramp niet alleen een tekort aan drinkwater, maar lopen ze ook een groot risico op gevaarlijke ziekten zoals cholera en diarree, die worden overgedragen door vervuild water.
Maar ook in Nederland is schoon water niet langer vanzelfsprekend, zo waarschuwde het RIVM eerder dit jaar. Zonder maatregelen zullen er in 2030 in heel Nederland tekorten ontstaan. Nu al hebben sommige drinkwaterbedrijven te weinig reserves. Wereldwijd hebben we dus te maken met problemen rondom waterschaarste, en dat leidt steeds vaker tot spanning. Hoe dat zit, gaan we je uitleggen.
Een schaarse bron
Wanneer je kijkt naar de kaart van de aarde, zou je denken dat het water op onze planeet overvloedig is. Maar schijn bedriegt. Slechts 3% van al het water is zoet, waarvan enkel een fractie beschikbaar is voor menselijke consumptie. Het grootste deel van ons zoete water zit vast in ijskappen, gletsjers en ondergrondse bronnen, en dit deel slinkt gestaag.
Deze uitdaging wordt nog dringender door de snel groeiende wereldbevolking, die naar verwachting in 2050 bijna de tien miljard mensen zal bereiken. Deze groei betekent een toenemende vraag naar water, terwijl klimaatverandering de beschikbaarheid ervan in veel gebieden vermindert. Door de opwarming van de aarde raken waterbronnen uitgeput en verslechtert de waterkwaliteit. Bovendien gaan we vaak niet verantwoordelijk om met het water dat we wél hebben, wat leidt tot verspilling en vervuiling.
Het nieuwe olie
Wanneer de vraag naar beperkte hulpbronnen groter is dan het aanbod ervan, ontstaan er vaak conflicten. Zo zagen we in het verleden vaak oorlogen uitbreken om olie, gas en andere grondstoffen. In de toekomst zou water wel eens een van de belangrijkste aanleidingen kunnen worden voor wereldwijde conflicten, zeggen experts. Daarom wordt het ook wel ‘het nieuwe olie’ genoemd. Nu al zijn er veel conflicten om water.
Een voorbeeld van zo’n conflict gaat over het water in de Nijl. Ethiopië heeft de Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) gebouwd, een enorme waterkrachtcentrale op de Nijl, wat de watertoevoer naar Egypte en Soedan kan verminderen. Egypte, dat historisch gezien sterk afhankelijk is van de Nijl voor de landbouw, visserij en drinkwater, vreest watertekorten en maakt zich zorgen. Deze situatie heeft geleid tot toenemende spanningen in de regio.
Duurzaam en slim waterbeheer
Hoe voorkomen we dat de oorlog van toekomst om water zal gaan? Om conflicten over water te voorkomen, moeten we in eerste instantie de schaarste verminderen. Marij Zwart, Water- & Sanitatie-expert bij het Rode Kruis, benadrukt het belang van duurzaam en slim waterbeheer, waarbij we water niet verspillen, vervuilen en het eerlijk en efficiënt verdelen. “Nieuwe technologieën, zoals waterbesparende irrigatiesystemen en afvalwaterzuivering, kunnen hierbij helpen. Maar ook goed leiderschap en sterk beleid zijn hierbij van cruciaal belang”, legt Marij uit.
“Daarbij moeten wetten die de waterkwaliteit beschermen beter worden gehandhaafd, zowel door de industrie als de overheid”, voegt Marij toe. “Ook als individuen kunnen we ons steentje bijdragen door bewuster om te gaan met water, bijvoorbeeld door korter te douchen.” Tot slot moeten we internationaal goed samenwerken in het gemeenschappelijk beheer van waterbronnen: “Het opstellen van waterverdragen en het naleven ervan is van groot belang om conflicten te voorkomen en te verminderen.”
Ieder mens heeft recht op veilig water. Als we zo doorgaan, zou water een nieuwe bron van conflict kunnen worden. Hoog tijd dus voor een serieuze aanpak van de watercrisis, zodat de meest kwetsbare mensen niet keer op keer het hardst worden geraakt.
Water en het Rode Kruis
Water speelt de hoofdrol in veel van de projecten van het Rode Kruis. Ieder jaar helpen we meer dan 100 miljoen mensen om beter om te gaan met waterrisico’s en -gevaren. Dat doen we tijdens noodsituaties, maar ook op lange termijn om de meest kwetsbare gemeenschappen weerbaarder te maken tegen klimaatverandering.