Het is een van de meest basale dingen in het leven: water. Toch hebben miljoenen mensen wereldwijd er te weinig van. Door de groeiende wereldbevolking en de klimaatcrisis staat de toegang tot schoon water onder druk én vormt water steeds vaker een bron van gevaar. Het Rode Kruis werkt hard om deze problemen aan te pakken, van Gaza tot Zuid-Soedan. Op Wereldwaterdag delen we drie bijzondere projecten over water.
1. Zuid-Soedan: slimme oplossingen voor schoon water
Voor veel mensen in Zuid-Soedan is schoon drinkwater niet vanzelfsprekend. In het plaatsje Kapoeta moeten meisjes soms twee dagen lopen om 20 liter water te halen. Dit is een lange en gevaarlijke tocht, waarbij ze risico lopen op (seksueel) geweld. Andere mensen halen water uit tijdelijke plassen die regenwater opvangen uit buurlanden. Dit water is vaak vies en wordt gedeeld met vee, maar voor velen is het de enige optie. Tegelijkertijd zorgen plotselinge overstromingen uit buurlanden voor veel schade, waardoor mensen nog kwetsbaarder worden.
Het Rode Kruis heeft daarom, met steun van het ministerie van Buitenlandse Zaken, het project Water at the Heart of Climate Action opgezet. Dit project helpt gemeenschappen zich beter voor te bereiden op overstromingen en zorgt voor betere wateroplossingen. Door een waarschuwingssysteem kunnen mensen op tijd maatregelen nemen voor naderend noodweer. Bijvoorbeeld door water te besparen en op het juiste moment gewassen te planten. Of door hun gemeenschap en het vee op tijd in veiligheid te brengen. Zo kunnen ze zich beter aanpassen aan het veranderende klimaat.
In de plaats Aweil heeft het Rode Kruis waterpompen opgeknapt en omgebouwd tot watersystemen die op zonne-energie draaien. Hierdoor krijgen duizenden mensen veilig drinkwater. De systemen hebben slimme sensoren die problemen op tijd opsporen, zodat ze snel gerepareerd kunnen worden. Ook meten ze hoeveel water wordt gebruikt, zodat de grondwatervoorraad niet uitgeput raakt. Daarnaast zorgt een automatische chloordosering ervoor dat het water altijd schoon blijft en geen dodelijke ziektes, zoals cholera, verspreidt.
2. Palestijnse gebieden: water en sanitatie voor veilige zorg
Een andere plek waar water en sanitatie onmisbaar zijn, is in de gezondheidszorg. In ziekenhuizen op de Westelijke Jordaanoever werkt het Nederlandse Rode Kruis daarom samen met de Palestijnse Rode Halve Maan aan goede sanitaire voorzieningen. Dit betekent schone toiletten, het veilig beheren van medisch afval en het wassen van lakens, zodat patiënten in hygiënische omstandigheden behandeld kunnen worden. Dit is nu extra belangrijk, aangezien het toenemende geweld in de Westelijke Jordaanoever de druk op de zorg verder vergroot.
In Gaza is de situatie nog schrijnender. Door het aanhoudende geweld ligt structurele hulp stil en is schoon drinkwater schaars. Veel waterpompen werken op brandstof, maar door de tekorten vallen ze stil. Beschadigde waterinstallaties kunnen nauwelijks worden gerepareerd, omdat belangrijke materialen zoals metaal en pvc-buizen niet binnenkomen. Door het tekort aan schoon water, brandstof, medicijnen en medische materialen, en door het voortdurende geweld, staat de medische hulpverlening in Gaza onder enorme druk. Dit brengt het hele zorgsysteem in gevaar.
Voor de vele mensen die door het conflict ontheemd zijn geraakt is het gebrek aan schoon water een groot probleem. In de opvanglocaties waar de Palestijnse Rode Halve Maan verantwoordelijk voor is, zorgen hulpverleners ervoor dat mensen toegang hebben tot water en sanitaire voorzieningen. In 2024 hebben zij door middel van twee mobiele waterzuiveringsstations meer dan vier miljoen liter drinkwater gezuiverd en verdeeld.
Wij blijven herhalen: tijdens een conflict mogen de basisbehoeften van mensen, zoals water, niet worden belemmerd. Iedereen heeft recht op schoon water. Het doelbewust blokkeren of vernietigen van watervoorzieningen is in strijd met het humanitair oorlogsrecht.
3. Libanon: waar de zon zorgt voor water
Libanon staat voor grote uitdagingen: het heeft het hoogste aantal vluchtelingen per inwoner, kampt met een zwakke economie en ernstige watertekorten. Het conflict in het Midden-Oosten heeft de situatie verder verergerd, waardoor duizenden Libanezen naar het noorden van het land zijn gevlucht, wat de watervoorziening daar nog verder onder druk zet.
Veel gebieden in Libanon zijn afhankelijk van grondwaterpompen die draaien op dure dieselgeneratoren. Door stroomtekorten en de financiële crisis werken veel van deze pompen niet goed. Dit zorgt niet alleen voor waterschaarste in veel regio’s, maar verhoogt ook het risico op levensgevaarlijke watergedragen ziektes, zoals cholera. Een ziekte die in 2022 voor het eerst in 30 jaar weer opdook in het land.
Om deze problemen aan te pakken, werken we nauw samen met het Libanese Rode Kruis aan een innovatief project dat gebruikmaakt van zonne-energie. Libanon heeft veel zonuren, waardoor zonne-energie ideaal is. Zonnepanelen zetten zonlicht om in elektriciteit, die vervolgens wordt gebruikt om waterpompen aan te drijven. Het opgepompte water wordt gezuiverd, opgeslagen en verdeeld onder de gemeenschappen die we ondersteunen.
In 2023 werd zo’n door zon aangedreven waterpomp geïnstalleerd in Akkar, waardoor 325 huishoudens toegang kregen tot schoon water. In 2024 begon een nieuw project in de plaats Mish Mish, waar zowel Libanezen als Syrische vluchtelingen wonen. Dit project heeft geholpen om spanningen tussen hen over de toegang tot water te verminderen. Bovendien is het project duurzaam: het maakt gebruik van een schone energiebron, waardoor de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen voor schoon water afneemt.
Het Rode Kruis en water
Te weinig, te veel of te vuil: water is van levensbelang, maar kan ook een stortvloed aan uitdagingen met zich meebrengen. Denk aan extreme droogte, zware overstromingen of ziekte-uitbraken door vervuild water. Door klimaatverandering worden deze problemen steeds erger. Op WereldWaterdag staan we stil bij het belang van schoon en veilig water voor iedereen. Het Rode Kruis helpt in verschillende projecten wereldwijd gemeenschappen om te gaan met risico’s en gevaren van water.
