De Hoorn van Afrika heeft te maken met de ergste droogte in veertig jaar, en de gevolgen van de klimaatcrisis treffen vooral vrouwen en meisjes zwaar. Lucy, een hulpverlener van het Keniaanse Rode Kruis, zet projecten op om hen veerkrachtiger te maken. Ze ziet de schrijnende situatie met eigen ogen gebeuren: “Ik zie meisjes die hun leven riskeren om water te halen.”
Door de langdurige droogte worstelen miljoenen gezinnen in Kenia, Ethiopië en Somalië om aan hun basisbehoeften te voldoen. Het gebrek aan water en voedsel zorgt voor onrust en conflict in gezinnen, en de vrouw is daarbij vaak de dupe. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 7,8 miljoen vrouwen in de Hoorn van Afrika als gevolg van de langdurige droogte meer risico lopen op gendergerelateerd geweld.
Water halen
Ook Lucy ziet dit gebeuren. Al tien jaar werkt ze voor het Rode Kruis in Kenia, een land dat hard is geraakt door klimaatverandering. Daar ervaart ze dat de impact van het extreme weer vrouwen en meisjes op verschillende manieren onevenredig hard raakt.
Eén van de grote uitdagingen waar ze mee te maken krijgen is het gebrek aan water, legt Lucy uit. “In onze cultuur hebben veel vrouwen en meisjes de verantwoordelijkheid om water te halen. Maar door de droogte en overstromingen als gevolg van klimaatverandering wordt het steeds moeilijker om schoon water te vinden. Vaak moeten de meisjes meer dan tien kilometer lopen om het dichtstbijzijnde waterpunt te bereiken. Onderweg lopen ze een groot risico om slachtoffer te worden van seksueel misbruik.”
Lichaam inruilen
Ook zijn veel jonge vrouwen gedwongen om te stoppen met school, om op zoek te gaan naar voedsel of werk. Dit maakt hen uiterst kwetsbaar voor seksuele uitbuiting, vertelt Lucy. “Sommigen zijn zo hopeloos, dat ze hun lichaam aanbieden in ruil voor maandverband, voedsel of schoon water. Bovendien neemt door de honger het aantal kindhuwelijken toe”, gaat Lucy verder. “Een uitgehuwelijkt kind betekent namelijk niet alleen een bruidsschat, maar ook een mond minder om te voeden.”
Huishoudelijk geweld
De voedsel- en watertekorten als gevolg van klimaatverandering zorgen voor spanningen en conflicten binnen gezinnen, en leggen daarbij een extra zware last op moeders. Lucy: “Moeders zijn vaak degenen die het meest opofferen. Ze geven hun eigen voeding en welzijn op, zodat hun gezin kan eten. Vaak eten ze het minst en als laatst.”
Maar ondanks hun cruciale rol, worden de vrouwen in veel traditionele culturen niet gewaardeerd. “We zien helaas veel gevallen waarin de druk van het tekort aan eten en geld leidt tot huishoudelijk geweld.”
Eén duwtje in de rug
Volgens Lucy zijn vrouwen en meisjes de onzichtbare slachtoffers van de klimaatcrisis. Door de gevolgen van de ramp worden ze achtergesteld, kunnen ze zich niet verder ontwikkelen en zijn ze niet veilig. Ondanks deze schrijnende realiteit ziet Lucy ook de kracht en veerkracht van vrouwen, die soms slechts een klein duwtje in de rug nodig hebben om hun hele situatie om te draaien.
Het Keniaanse Rode Kruis speelt hierbij een belangrijke rol: ze helpen vrouwen om een eigen bedrijfje op te zetten en zo zelfvoorzienend te worden. In een project in de regio Taita Taveta ontvangen vrouwen en moeders bijvoorbeeld ondersteuning bij het aanleggen van moestuintjes. Met de tuintjes kunnen ze zelf groenten verbouwen, waarmee ze niet alleen zichzelf en anderen kunnen voeden, maar ook wat geld kunnen sparen.
Agnes
Trots deelt Lucy: “We zien al veel positieve resultaten van het project.” Als voorbeeld geeft ze het verhaal van Agnes, een vrouw uit de Masai-gemeenschap met drie kinderen. “Door de langdurige droogte stierf het vee en had het gezin geen inkomsten meer. Dankzij het project heeft Agnes een nieuwe inkomstenbron gevonden: het moestuintje. Hiermee kan ze haar eigen groenten verbouwen, waarmee ze haar gezin op een gezonde manier kan voeden. Het beetje wat ze overhoudt, verkoopt ze aan anderen in haar dorp. Ook heeft ze een watertank gekregen van het Rode Kruis, waardoor ze minder kilometers hoeft af te leggen om water te halen.”
Een écht succesverhaal, vindt Lucy. “Maar”, voegt ze toe, “vrouwen blijven zelf verantwoordelijk voor het succes van hun bedrijfje. Wij faciliteren en ondersteunen alleen. Op die manier blijven ze niet afhankelijk van onze hulp, maar kunnen ze zichzelf verder ontwikkelen.”
Sterk en weerbaar
Het Rode Kruis zet zich op verschillende manieren in voor vrouwen in de Hoorn van Afrika. Naast het ondersteunen van vrouwen zoals Lucy bij het starten van een eigen bedrijfje, zorgen we ook voor een betrouwbare watervoorziening. Zo voorzien we gemeenschappen van watertanks, waardoor vrouwen minder ver hoeven te reizen voor schoon water. Ook biedt het Rode Kruis ook psychosociale ondersteuning aan vrouwen om hen te helpen bij het verwerken van traumatische ervaringen.
Voorkomen is beter dan genezen
In Kenia, Ethiopië en Somalië vechten miljoenen mensen tegen de verwoestende gevolgen van de klimaatcrisis. Het Rode Kruis staat klaar om te helpen, maar we gaan verder dan noodhulp. Samen met lokale gemeenschappen werken we aan duurzame oplossingen en een hoopvolle toekomst. Een toekomst waarin de meest kwetsbaren weerbaar zijn tegen klimaatverandering.
