In de ideale wereld ben je zo zen als een zitzak en zo productief als een professioneel poffertjesbakker. Je hebt plezier in het leven, voelt je nuttig en maakt je tegelijkertijd nergens te druk om. Kortom: je bent in balans. Klinkt leuk, maar hoe bereik je dat? Rode Kruis-psycholoog Esmée Pluijmers legt uit wat balans is en hoe je eraan werkt.
De theorie: energiebronnen en energievreters
Om balans te vinden tussen rust en energie, is het belangrijk dat twee elementen in je leven met elkaar in verhouding zijn: de energiebronnen en energievreters.
Energiebronnen
Energiebronnen of hulpbronnen zijn dingen die jou energie geven. Je vindt ze leuk om te doen, gaat er helemaal in op en na afloop voel je je zo energiek als een uitgelaten kleuter. Daardoor lijken de minder leuke dingen in je leven ook ineens minder erg.
Iedereen heeft andere hulpbronnen. Misschien word je razend enthousiast van een tochtje op de mountainbike, een gesprek met onbekenden in het park of van fotograferen. Je leest hier hoe je erachter komt wat jouw energiebronnen zijn en je vindt er zestig voorbeelden ter inspiratie.
Energievreters
Energievreters zijn dingen die je juist energie kosten. Denk aan leren voor dat moeilijke tentamen, een lastige discussie met je vriendin, een verhuizing, mantelzorgen, moeite hebben met ‘nee’ zeggen, verhinderd worden door coronamaatregelen, zorgen over je studie, enzovoort. Esmée: “Energievreters horen erbij, want het leven is niet alleen maar leuk. Het is dus niet erg dat deze dingen er zijn.”
Wat je ervaart als energievreter, is heel persoonlijk. Voor de een is een feestje bijvoorbeeld een bruisende bron van energie, terwijl de ander zo’n sociale gelegenheid enorm vermoeiend vindt. Daarnaast kunnen sommige activiteiten zowel energie kosten als energie opleveren.
Esmée: “Het is bovendien niet zo dat alle dingen die je vervelend vindt om te doen, automatisch energievreters zijn. Soms geven vervelende activiteiten je achteraf een voldaan gevoel. Zo kun je het bijvoorbeeld vervelend vinden om je bed op te maken, maar voel je je rustiger door je opgeruimde kamer.”
Het doel: balans
Je voelt ‘m al aankomen: om lekker in je vel te zitten, helpt het als de energievreters en energiebronnen in balans zijn. De leuke dingen helpen je namelijk om de minder leuke onderdelen van het leven draaglijk te maken. Je kunt bijvoorbeeld een enorme rotdag hebben op werk, maar een supergezellig etentje erna kan zorgen dat je toch met een goed gevoel naar bed gaat.
Uiteraard is het mooi als je meer energiebronnen dan energievreters in je leven hebt. Wanneer het andersom is, wordt het echter een probleem, legt Esmée uit: “Als je veel meer energievreters in het leven hebt dan energiebronnen, dan kan dit stress veroorzaken. Ook heb je hierdoor minder energie. Het is daarom belangrijk om te zorgen voor balans.”
Die balans moet er vooral zijn op de langere termijn, legt Esmée uit. “Mensen zijn over het algemeen veerkrachtig. Dus als het even een weekje tegenzit, dan is dit echt niet erg. Als er voldoende energiebronnen in je leven zijn, dan is je batterij voldoende opgeladen om met die tegenslagen om te gaan. Pas als het langer duurt, kun je opbranden. We spreken dan van chronische stress.”
De praktijk: zo vind je de balans
Dat klinkt natuurlijk goed, maar hoe pak je dat dan aan? Dat kan met een aantal stappen.
1. Schrijf op wat je energiebronnen zijn
Probeer uit te vinden waar jij energie van krijgt. Je kunt daarbij gebruikmaken van deze uitleg.
2. Schrijf op wat je energievreters zijn
Je kunt je energievreters vinden door een lijst te maken van zaken die je vervelend vindt. Het gaat er daarbij om dat je je bewust wordt van wat bepaalde zaken met je doen. Het is logisch als je dit niet in één keer uit je mouw kunt schudden, je kunt deze lijst bijvoorbeeld steeds bijwerken aan het einde van een dag waarop je je rot of vermoeid voelt. Je kunt jezelf daarbij de volgende vragen stellen:
- Wat heb ik vandaag gedaan of wat is er vandaag gebeurd?
- Wat vond ik vervelend?
- Waar werd ik al moe van als ik eraan dacht? Waar zag ik tegenop of wat was ik zelfs aan het uitstellen?
- Voelde ik me goed nadat ik sommige dingen had afgerond, of baalde ik nog steeds?
- Wat vond ik vermoeiend?
- Op welke andere dagen belandde ik doodmoe op de bank? Zijn er overeenkomsten met vandaag?
3. Onderzoek hoe je voor balans kunt zorgen
Je hebt nu een duidelijk beeld van je energiebronnen en -vreters. Compenseren de fijne dingen in je leven de vervelende dingen? Ga dit voor jezelf na.
Vind je dat de energievreters te veel ruimte innemen? Probeer dan te bedenken hoe je meer balans kunt aanbrengen. Je kunt jezelf bijvoorbeeld de volgende vragen stellen:
- Kan ik sommige energievreters achterwege laten? Of kan ik zorgen dat ze minder ruimte innemen? Lees bijvoorbeeld eens hoe je vaker ‘nee’ zegt tegen vervelende klussen. Esmée: “Natuurlijk kunnen we om bepaalde energievreters niet heen. Sommige dingen moeten gewoon gebeuren. Als het je dus niet lukt om energievreters weg te nemen, richt je dan vooral op het zorgen voor meer energiebronnen in je leven.”
- Kan ik sommige energiebronnen meer laten terugkomen in mijn leven? Kan ik bijvoorbeeld vaker gaan mountainbiken, een avond per week vrijwilligerswerk gaan doen of vaker met die ene vriendin bellen?
4. Maak een plan
Als je ontdekt hebt waar je aan wilt werken, is het natuurlijk een uitdaging om dit daadwerkelijk vol te houden. Je kunt daarbij gebruikmaken van het stappenplan om een verandering in je leven aan te brengen.
Meer over lekker in je vel zitten
Als je je niet lekker voelt, dan kruip je onder een deken met een kop thee en ga je eens goed voor je lijf zorgen. Maar wat kun je doen als je je mentaal niet lekker voelt?
