Er is een wereldwijde ramp gaande die in de afgelopen anderhalf jaar meer dan 139 miljoen mensen heeft getroffen. Covid-19? Nee, extreem weer, verergerd door de klimaatcrisis! Sinds het begin van de Corona-pandemie zijn al meer dan zeventienduizend mensen overleden door zulke weergerelateerde rampen. Dat berekenden het internationale Rode Kruis en het Rode Kruis Klimaatcentrum.
Extreem weer
Hoe kan het dat extreem weer zoveel levens heeft geëist? “Mensen over de hele wereld worden geconfronteerd met extreem weer,” zegt Maarten van Aalst, directeur van het Rode Kruis Klimaatcentrum. “En dat extreme weer wordt steeds extremer door klimaatverandering. Orkanen worden zwaarder, extreme hitte komt vaker voor, bosbranden worden intenser en de kans op overstromingen neemt toe.” En zulke extremen hebben geen pauze genomen tijdens Corona. Sinds maart 2020 al zijn wereldwijd 433 keer extreme weersomstandigheden geregistreerd. Vooral in kwetsbare landen zie je dat zo’n ramp een systeemschok teweegbrengen, die landen kunnen slechts met moeite de crisis aan. Een overlappende ramp als Covid-19 versterkt de ellende op een ongekende manier. Het is belangrijk dat we met alle aandacht voor de strijd tegen Covid, de klimaatcrisis en de gevolgen hiervan niet uit het oog verliezen.”
Corona en natuurrampen versterken elkaar
“Neem bijvoorbeeld Honduras. In november 2020 kreeg het land te maken met twee opeenvolgende orkanen: Eta en Iota. Duizenden mensen raakten dakloos. Covid-19 maakte de noodopvang heel lastig. Het was belangrijk dat mensen voldoende afstand tot elkaar konden bewaren, hierdoor konden minder mensen worden opgevangen. Gebrek aan schoon water en sanitair als gevolg van stormschade maakten het wassen van de handen en andere hygiënemaatregelen moeilijker. Er zijn ook langetermijneffecten. Door de orkanen en de pandemie was er veel economische schade waardoor de bevolking kwetsbaarder is geworden en de extreme armoede is toegenomen,” vertelt Maarten.
Afghanistan
Afghanistan was dit jaar volop in het nieuws door de conflicten rond de regimewisseling. De enorme humanitaire ramp die zich tegelijkertijd voltrekt in Afghanistan stond minder in de belangstelling: extreme droogte. Maarten: “De droogte heeft de voedselproductie in de landbouw verlamd, watertekorten veroorzaakt en de veestapel verminderd, waardoor miljoenen mensen hongerig en ondervoed zijn. Tegelijkertijd heeft de pandemie de behoefte aan hulp vergroot. Terwijl in het land migratiestromen op gang kwamen door de droogte en conflict, kreeg Covid de kans zich verder te verspreiden, zo krijgt deze bevolking klap na klap.”
Klimaat en Corona geven ook de rijke landen ervan langs
Vooral in kwetsbare landen zijn de humanitaire gevolgen desastreus. Maar klimaatrisico’s en Covid-19 houden ook huis in de rijkste landen. “In Canada en het noordwesten van de VS bijvoorbeeld, heeft een ongekende hittegolf, die zonder de opwarming van de aarde niet zou zijn gebeurd, aan minstens honderden mensen het leven gekost. Kwetsbare groepen die koelte zochten, moesten een groter risico op een Corona-infectie op de koop toe nemen,” legt Maarten uit.
Probleem erkennen en actie ondernemen
Is er nog een lichtpuntje? Volgens Maarten kunnen we gebruik maken van wat we nu weten: “Covid-19 heeft een soort röntgenfoto gemaakt van onze samenlevingen. We kunnen precies zien waar we kwetsbaar zijn en welke groepen het hardst zijn getroffen. Als we dit erkennen en samenwerken om dit aan te pakken kunnen we blijvende oplossingen vinden voor de risico’s van ons veranderende klimaat.”
