Inge Brakman is diep onder de indruk van de toewijding van de vrijwilligers en beroepskrachten van het Rode Kruis. Na acht jaar voorzitterschap neemt ze afscheid. “Wat je ook doet, breng het terug tot de menselijke maat.”
Welke gedachten komen op als je terugkijkt?
Vooral dat ik heel dankbaar ben dat ik dit heb mogen doen. Ik heb zó veel gezien en meegemaakt. Het Rode Kruis is een geweldige, levendige organisatie waar heel veel mensen héél hard aan werken.
Kwam het beeld dat je vooraf van het Rode Kruis had overeen met de werkelijkheid?
Het beeld vooraf was het beeld dat veel mensen hebben; dat het Rode Kruis vooral op het buitenland gericht is. Maar als je bestuurder bent, blijkt dat het tachtig procent van de tijd over Nederland gaat. Er kwam dus een heel levendig beeld bij van wat het Rode Kruis in Nederland doet, van ál die vrijwilligers bij evenementen en grote en kleine rampen.
Welke herinnering springt er meteen uit?
De viering van het jubileumjaar in de Ridderzaal en het rode kruis dat toen werd gevormd, een iconisch beeld. Ook indrukwekkend: dat ik diep in Ethiopië een Rode Kruis-vrijwilliger met aids een ander aidsslachtoffer zag helpen. Het diepste verlangen van de mens is om van betekenis te zijn voor de ander. Dát is het hart van het Rode Kruis.
Kan je als voorzitter iets met dat verlangen?
Natuurlijk. Ook al ben je op een abstract niveau aan het vergaderen, je kunt altijd voor je zien hoe zich dat praktisch vertaalt in hulpverlening.
Wat deed het je om noden en rampen van dichtbij te zien?
Vaak weet je niet eens waar je moet beginnen, het is teveel. Maar bij het Rode Kruis gaat het erom dat elk mens telt. Je kunt het dus klein maken. Neem de bestrijding van hiv in Ethiopië. Vrijwilligers geven daar seksuele voorlichting op schooltjes en leiden leerlingen op die het op hun beurt weer op andere scholen gaan vertellen. Dat gaat met groepjes van tien tegelijk, terwijl in Ethiopië 100 miljoen mensen wonen. Ik vertelde de Nederlandse ambassadeur in Ethiopië daarover en die zei: dat is toch een druppel op een gloeiende plaat? Maar het mooie van het Rode Kruis is dat het zich daar niet door uit het veld laat slaan.
Word je weleens moedeloos van de ellende op de wereld?
Het is heel belangrijk dat de moed je niet in de schoenen zakt. In Haïti was ik met Prinses Margriet bij een stuwdam die een paar honderd mensen beschermt en ervoor zorgt dat ze het land kunnen irrigeren. Kom je vervolgens in hoofdstad Port-au-Prince waar 4 miljoen mensen op een vuilnisbelt wonen! Toch moeten we het van duizenden van dit soort projecten hebben om het draaglijker te maken voor mensen en te laten zien dat ze zelf hun welzijn kunnen verbeteren. Het koppelen van groot leed aan kleine oplossingen is een kunst is die het Rode Kruis enorm goed verstaat.
Wat was het dieptepunt in die 8 jaar?
Het overlijden van een jonge deelneemster aan de Dam tot Damloop 2016 en het feit dat het Rode Kruis er heel laat achter kwam dat de hulpverlening en de begeleiding van de nabestaanden niet goed zijn geweest. Dat grijpt iedereen aan. Dat was ongetwijfeld het diepste dieptepunt.
Wat waren de gevolgen voor het Rode Kruis?
We moesten diep graven om erachter te komen waar verbeterd moest worden. Als wij zeggen dat we van de evenementenhulp zijn, kijken we dan voldoende of de mensen voorbereid en geëquipeerd zijn? Waar hadden we als bestuur scherper moeten zijn? We hebben inmiddels veel maatregelen getroffen.
Heeft het Rode Kruis geleerd wat het moet doen als iets faliekant is mis gegaan?
Ja, dan moet het Rode Kruis bereid zijn dat zo snel mogelijk te erkennen en te kijken waar het dingen kan verbeteren. Moeilijk, want als het misgaat schamen mensen zich vaak. Maar mensen die fouten toegeven moeten eigenlijk een compliment krijgen. Van fouten toegeven worden dingen beter. Fouten maken moet losgekoppeld worden van schuldgevoel. Mensen moeten daarin getraind worden.
Hoe kijk je terug op de het NIOD-onderzoek naar de handelwijze van het Rode Kruis-bestuur in de Tweede Wereldoorlog?
Het was niet eenvoudig om de conclusies te lezen. Door passief en buigzaam leiderschap kwam het Nederlandse Rode Kruis tijdens de Tweede Wereldoorlog niet voldoende op voor de meest kwetsbaren. We hebben dan ook onze diepe verontschuldigingen aangeboden aan de slachtoffers en nabestaanden. Nieuwe vrijwilligers en medewerkers bij het Rode Kruis krijgen voortaan bij hun introductie te horen wat het bestuur in de jaren veertig niet goed heeft gedaan en wat we daarvan kunnen leren. Daarmee maken we vrijwilligers en medewerkers bewust van onze grondbeginselen en wat die betekenen in alledaagse situaties.
Wat heb je geleerd bij het Rode Kruis?
Wat je ook doet, breng het terug tot de menselijke maat. Probeer ook de mix van alle mensen uit de samenleving te behouden, door een taal te hanteren die iedereen aanspreekt. Vooral niet te veel managementtaal. Een dan is er nog een wereld te winnen op gebied van diversiteit. Ook dat is zó belangrijk voor een organisatie die met beide benen in de maatschappij staat.
