Overlast van eikenprocessierupsen is sinds eind jaren tachtig een terugkerend verschijnsel in Nederland. Maar de laatste jaren lezen wij ook onrustbarende berichten over soortgenoten als de dennenprocessierups, bastaardsatijnrups en de spanrups. Wie is wie in rupsenland en van welke rupsen krijgen wij jeuk?
Eikenprocessierups
Wat is het? De rups van een eikenprocessievlinder
Irritant? Ja
Niet weg te slaan uit de media, en evenmin uit Nederlandse eikenbomen. Van mei tot juli, wanneer ze in optocht (processie) op zoek gaan naar nieuwe eikenbladeren, verspreiden ze brandharen die bij mensen ernstige irritaties kunnen geven. Denk aan jeuk, rode uitslag, ademhalings- en oogklachten. Ook honden en paarden kunnen last krijgen. Probeer – hoe moeilijk ook – niet te wrijven bij huidirritatie als gevolg van contact met de brandharen. Spoel huid en/of ogen met lauw water. Bel 112 bij heftige klachten als een dikke tong of oogleden.
Dennenprocessierups
Rups van een? Dennenprocessievlinder
Irritant? Ja
Ook de dennenprocessierups beweegt zich voort in groepen en laat brandharen los die overlast bij mens en dier kunnen veroorzaken. Het goede nieuws: de dennenrups komt niet voor in Nederland. Nóg niet, moeten we er meteen bij zeggen. Want volgens deskundigen komen ze steeds dichterbij. De dennenrupsen lopen de laatste 25 jaar in optocht van Zuid- naar Noord-Europa en zijn al in de buurt van de Frans-Belgische grens gesignaleerd. Loop je daar of ergens anders bezuiden Nederland tegen hun brandharen aan: niet krabben, verwijderen met plakband en huid of ogen spoelen met lauw water.
Bastaardsatijnrups
Rups van een? Bastaardsatijnvlinder
Irritant? Ja
Met name de Zuid-Hollandse kust heeft al jaren last van bastaardsatijnrupsen. Dat zijn rupsen die overwinteren in de takken van bijvoorbeeld duindoorns en in de zomer – net als wij mensen – graag en massaal naar het strand gaan. Wie in aanraking komt met de brandharen van de bastaardsatijnrups kan klachten als huidirritatie, jeuk, rode uitslag, oog- en luchtwegirritatie krijgen. Strip de huid direct na blootstelling met plakband, spoel huid of ogen daarna met lauw water goed af. Was kleding die besmet is met brandharen op 60 graden.
Spanrups
Rups van een? Kleine wintervlinder
Irritant? Nee
Meteen een kleine kanttekening bij het bovenstaande: de spanrups veroorzaakt dan misschien geen fysieke klachten, de mentale last kan groot zijn. Met namen bij bomenliefhebbers. De minuscule beestjes, ook wel spannertjes genoemd, kunnen bomen namelijk compleet kaalvreten. Maar schadelijk voor de gezondheid van mensen zijn ze dus niet. In tegenstelling tot eikenprocessierupsen, waar ze nogal eens voor worden aangezien.
Plakker
Rups van een? Donsvlinder
Irritant? Ja
Door de beharing worden plakkers vaak verward met de eikenprocessierupsen of bastaardsatijnrupsen. Ook de brandharen van plakkers kunnen irritatie veroorzaken. Maar plakkers leven vooral op loofbomen en struiken. Deze beestjes kunnen een plaag vormen in de bossen. De plakker ontleent haar naam aan het feit dat vrouwtjes hun eieren als een plakkaat tegen de schors van een boomstam plakken. Bij jeuk als gevolg van aanraking met brandharen plakker kunnen middelen op basis van menthol, calendula, aloë vera of lotio alba verlichting geven.
