Even op adem komen. Het aantal coronabesmettingen in Europa daalt, de terrassen zijn weer open en we mogen zelfs weer naar een pretpark: de vaccins en maatregelen helpen echt. Een mooi moment om de coronapandemie naar een ver plekje in ons achterhoofd te verplaatsen dus. Helaas, zegt Amrish Baidjoe, microbioloog en veldepidemioloog bij het Rode Kruis. Zolang het coronavirus rondraast in lage- en middeninkomenslanden, moet het ook op ons prioriteitenlijstje bovenaan blijven staan.
De hele wereld heeft te maken met dezelfde ziekte. Waarom is COVID-19 dan een groter probleem voor lage- en middeninkomenslanden?
“De situatie in India laat zien hoe snel corona om zich heen kan grijpen en hoe snel het gezondheidssystemen omver kan krijgen. In Nederland hebben we een redelijke ic-capaciteit en een sterk sociaal welvaartssysteem waar we op kunnen rekenen, in veel landen is dat niet het geval.
In bijvoorbeeld India is er in de grote steden wel goede gezondheidszorg, maar die is alleen toegankelijk voor een hele kleine groep rijke mensen. Op dit moment zijn er 90.000 bedden, terwijl er 340.000 plekken nodig zijn. India heeft 48.000 beademingsmachines, maar heeft er 700.000 nodig. Dat betekent dat er voor veel mensen die hulp nodig hebben, geen zorg is. Vooral mensen in rurale gebieden vallen buiten de boot.
Dit probleem speelt niet alleen in India. Ook in buurlanden als Nepal en Bangladesh dreigen grote uitbraken van het coronavirus.”
Goed afstand houden en handen wassen dan maar, zou je zeggen. Is het niet opgelost als mensen in lage- en middeninkomenslanden zich beter aan de basismaatregelen houden?
“Dat zou je denken, maar in veel landen is dat niet goed mogelijk. Het is een ‘privilege’ om je hieraan te kunnen houden, daar is een bepaald niveau van inkomen voor nodig.
Neem bijvoorbeeld India: 50% van de mensen heeft daar geen toegang tot schoon water. Hoe ga je dan je handen wassen? Verder leven mensen vaak veel dichter op elkaar. In de EU is het gemiddeld aantal personen per huishouden 2.2, in India is dat 4.6. Dan wordt het behoorlijk lastig om afstand te houden. In quarantaine of isolatie gaan als je besmet bent is vaak niet mogelijk, die ruimte hebben mensen niet.
Verder hebben veel mensen hier de luxe dat ze vanuit huis kunnen werken. Je zit achter je computer in je woonkamer en aan het einde van de maand ontvang je een salaris. In veel landen werkt dat niet zo: je moet iedere dag de deur uit om je geld bij elkaar te verdienen, en anders hebben jij en je gezin ’s avonds niets te eten. En jezelf tijdens je werk beschermen met een mondkapje zit er ook niet in, veel mensen kunnen dat niet betalen.”
Gevolg: mensen worden ziek?
“Het niet nakomen van de basismaatregelen is een van de redenen dat het virus zich snel heeft verspreid, maar er zijn meer oorzaken. Denk bijvoorbeeld aan massale politieke bijeenkomsten en cultureel-religieuze feestdagen. Verder kun je ook denken aan het te vroeg loslaten van de coronamaatregelen en de nieuwe, gemuteerde coronavariant, die besmettelijker lijkt.
Maar wat we vaak vergeten, is dat mensen ook op andere manieren ziek worden. COVID-19 heeft een grote impact op de gezondheidssystemen in veel landen. In Nederland hebben we bijvoorbeeld gezien dat operaties worden uitgesteld, en in veel landen komen grote gezondheidsprogramma’s in het geding. Dit geldt met name voor het Afrikaanse continent. Denk bijvoorbeeld aan grote vaccinatieprogramma’s voor mazelen of de bestrijding van malaria, HIV en tuberculose. Dit vormt in grote delen van de wereld een heel groot probleem en kan grote gevolgen hebben. Alles wat zwak was, wordt nog kwetsbaarder.”
Lastig. Wat doet het Rode Kruis eraan?
“Onze hulp verschilt per land. We zitten over de hele wereld en logistiek kunnen we heel erg veel. We kunnen daardoor bijspringen waar de lokale overheden het niet meer aankunnen.
We helpen in veel landen bijvoorbeeld in de ziekenhuizen en bij de distributie van hulpmiddelen. Ook helpen we bij het vaccineren. Maar misschien wel het belangrijkste wat we doen, is voorlichting geven op het niveau van gemeenschappen.”
Je bedoelt foldertjes en radiospotjes enzo? Is dat nou zo belangrijk?
“In veel landen gaat ontzettend veel misinformatie rond over het virus. Mensen weten gewoon niet wat het is en hoe ze zich ertegen kunnen beschermen. Neem de kleine groep mensen in India die zichzelf insmeren met koeienpoep omdat ze denken dat ze daardoor geen corona kunnen krijgen. Dat voorbeeld laat zien hoe ontzettend belangrijk voorlichting kan zijn: met goede informatie helpen we mensen om zich tegen COVID-19 te beschermen.
Dat doen we niet alleen van een afstandje op social media of via grote campagnes. Dankzij ons vrijwilligersnetwerk zijn we over de hele wereld aanwezig, dus ook in afgelegen gemeenschappen. Onze vrijwilligers gaan van deur tot deur en vertellen mensen face-to-face over het virus, de voorzorgsmaatregelen en vaccins. Mensen hebben over het algemeen vertrouwen in onze hulpverleners omdat we wereldwijd bekendstaan als een neutrale partij. Dat helpt om misinformatie over het virus en de vaccins tegen te gaan.”
Over vaccins gesproken: dankzij die prikken is het hele probleem al bijna opgelost, toch?
“Het goede nieuws is dat vaccins tegen de meeste virusvarianten effectief lijken te zijn. Ook bij de mutanten doen ze hun belangrijkste werk: ze voorkomen dat mensen zo ziek worden dat ze in het ziekenhuis belanden. Vaccins zijn dan ook echt de belangrijkste weg uit de crisis. In landen waar de meest kwetsbare mensen gevaccineerd zijn, kan de druk op de zorg snel afnemen. Dat zien we bijvoorbeeld in Israël, het Verenigd Koninkrijk, en nu ook in Nederland.
Maar veel landen hebben nog geen toegang tot vaccins. Neem het Afrikaanse continent, daar is slechts 2% van de mensen gevaccineerd. In Nepal is het 3,5%, in Bangladesh 1%.
Je kunt een groot probleem krijgen als het virus uitbreekt op plekken waar mensen dicht op elkaar leven. Neem het vluchtelingenkamp Cox’s Bazar in Bangladesh: daar zijn tien ic-bedden voor een miljoen mensen. Als het virus daar uitbreekt voordat mensen gevaccineerd zijn, dan kun je niet zoveel. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor vluchtelingenkampen in Griekenland.”
We hebben in Nederland zelf behoorlijk wat problemen gehad met het virus. Waarom zouden we ons dan ook nog druk moeten maken over andere landen?
“Wij kunnen wel binnen landsgrenzen denken, maar die grenzen maken het virus niets uit. Als het virus in andere gebieden blijft rondwaren en muteert, zijn wij ook niet veilig. Het is dus niet alleen een morele plicht om anderen te helpen, het is ook in ons voordeel dat mensen in andere landen vaccins krijgen. Een sterke buur maakt jou ook sterker.”
Samen in actie tegen corona
Corona is overal, vaccins en goede medische zorg niet. Daarom komen we samen in actie tegen corona. Met het geld ondersteunen we vaccinatieprogramma’s en bieden we medische noodhulp. Gun mensen in andere landen ook een uitweg uit de pandemie! Geef op Giro555 (IBAN NL02 INGB 0000 0005 55)!
