Vijftigduizend mensen kwamen in één klap om, toen een krachtige aardbeving in de vroege ochtenduren van 6 februari toesloeg in Syrië en Turkije. In het dichtbevolkte gebied werden nog eens ruim negenmiljoen mensen geraakt door de beving. Ze raakten hun huis kwijt, verloren familie en vreesden voor hun leven. Dit is inmiddels negen maanden geleden. Wij reisden af naar het Turkse getroffen gebied om met collega’s en slachtoffers te praten over deze verschrikkelijke dag, maar ook om voorzichtig naar de toekomst te kijken.
Het getroffen gebied ligt in het zuidoosten van het land en omvat alleen al aan de Turkse kant elf provincies. Een onvoorstelbaar groot gebied dus, in een bergachtig landschap. Op de dag van de beving was het winters weer en lag er zelfs sneeuw.
Scheuren en brokstukken
Terwijl we over de wegen naar het getroffen gebied rijden, zien we de scheuren in muren van gebouwen en de brokstukken op de plekken waar voorheen nog gebouwen stonden. Toch komt de echte realisatie van de impact van de aardbeving pas als we met de collega’s spreken die vanaf het allereerste moment aanwezig waren. Veel van hen wonen ook in het gebied en hebben zelf familie of vrienden verloren. Zichtbaar aangeslagen vertellen ze over die dag. “Ik hoor nog steeds het geluid van de krakende gebouwen”, vertelt een hulpverlener van de Turkse Rode Halve Maan, zoals het Rode Kruis in Turkije heet. “Zodra het was gebeurd hielp iedereen die dat kon. Ook al had je niets meer, je deed wat je kon om te helpen.” Een andere hulpverlener vult aan: “We zochten naar mensen onder het puin, zorgden voor eten en vervoerden gewonden naar het ziekenhuis”. Op de vraag hoe je anderen kunt helpen terwijl je zelf ook alles kwijt bent en familieleden hebt verloren, krijgen we een heel nuchter antwoord. “Ik zie mezelf niet als een slachtoffer. Hoewel ik wel mijn ouders ben kwijtgeraakt, maar dit was wat ik moest doen.”
Veel verdriet
Het verhaal van de hulpverleners laat ons niet los wanneer we verder het gebied in rijden naar een tentenkamp waar nog steeds families wonen die niet terug naar huis kunnen. Hoewel de meeste tenten inmiddels zijn omgeruild voor containers, verblijft Tuba met haar twee zoontjes en haar man in een joert. Met een grote glimlach verwelkomt Tuba, een van de getroffenen, ons in haar tent. De tent is klein en heeft een bankje, en kleine kookpit en een wc. Samen met haar man en kinderen slaapt ze op de grond.
Als ze begint te vertellen over de aardbeving wordt ze emotioneel. Net als bij veel mensen die we spreken, zie je het grote verdriet dat zij met zich meedraagt. “Toen het gebeurde lagen we te slapen. Ik zag mijn zoontje en wist niet of hij was overleden of dat hij sliep. Dat was een verschrikkelijk moment. Gelukkig werd hij wakker, en hebben we het allemaal overleefd.”
Winter komt eraan
Maar niet alleen het verleden maakt haar verdrietig. Ook over de toekomst maakt Tuba zich zorgen. “De winter komt eraan en de tent is niet waterdicht. Als het hard regent dan komt het water naar binnen. Ook kan het hier heel koud worden, zelfs onder het vriespunt. Ik weet niet hoe we de winter door kunnen komen in deze tent.”
Om te voorkomen dat mensen in de winter door de vrieskou overlijden, zijn hulpverleners druk bezig met het verhuizen van mensen naar containers en het winterklaar maken van deze tijdelijke onderkomens. Een enorme klus, want op een plek staan soms wel duizenden containers.
Angst voor nieuwe beving
In zo’n kamp met tijdelijke verblijven spreken we met Handan, een moeder van twee jonge kinderen die na de aardbeving hier is opgevangen. Ze vertelt ons iets waar we eigenlijk nog niet eerder bij stil stonden. “De winter doet me nu denken aan de aardbeving, omdat die ook in de winter was. Ik merk dat ik bang ben dat het weer gaat gebeuren. Als er een windstoot tegen de container aankomt en hij beweegt, dan denk ik gelijk dat er weer een aardbeving is.”
En Handan is niet de enige. Veel mensen hebben mentale problemen door wat er is gebeurd. De zelfmoord getallen zijn daardoor toegenomen en kinderen plassen vaker in hun bed, vertellen hulpverleners in het gebied. Om volwassenen en kinderen te helpen met hun mentale klachten, gaan hulpverleners bij de mensen in het kamp langs om te kijken hoe het gaat en of ze nog iets nodig hebben. Ook is er in enkele kampen een vrachtwagen (zie onderstaande foto) waar kinderen kunnen spelen met elkaar, zodat ze even niet aan de ramp hoeven denken en gewoon weer kind kunnen zijn.
Ramp vers op het netvlies
Eén ding is ons duidelijk na het spreken van al deze mensen: hoewel deze ramp voor veel mensen in Nederland misschien wat naar de achtergrond is gezakt, blijven de herinneringen aan de gebeurtenis en alles wat ze hebben meegemaakt vers in het geheugen van de mensen in het getroffen gebied. Deze ramp is nog lang niet voorbij, en zolang er hulp nodig is, zullen we blijven helpen.
